گزارش شاپ كار؛

فراز و نشیب روابط تجاری با ترکیه

به گزارش شاپ کار باآنکه ظرفیت های گسترده ای برای توسعه تجارت ایران و ترکیه وجود دارد اما تابحال توجه چندانی به آنها نشده و به جای تجارت ۳۰ میلیاردی با این کشور حجم تجارت به ۱۱ میلیارد دلار خلاصه شده است.

به گزارش شاپ کار به نقل از مهر، بررسی وضعیت روابط دو کشور ایران و ترکیه نشان داده است که باآنکه سابقه روابط دو کشور به بیشتر از ۴۰۰ سال می رسد و در حوزه های سیاسی، فرهنگی، تاریخی و دینی هم قرابت هایی دارند و حتی بیشتر از ۵۰۰ کیلومتر مرز مشترک بین ایران و ترکیه وجود دارد اما در بخش اقتصاد آنطور که انتظار می رود، شرایط قابل قبول نیست، این در شرایطی است که طبق تاکید کارشناسان، ترکیه می تواند پل ارتباطی ایران با اروپا و از آن طرف ایران هم یکی از معابر اتصال ترکیه به راه ابریشم و سرزمین های حوزه CIS و معبر اصلی اتصال ترکیه به هند و شبه قاره باشد.
در واقع با استفاده از همین ظرفیت ها دو کشور می توانند از راه سرمایه گذاری های مشترک و صادرات کالاهای مشترک تولیدی به کشورهای ثالث، زمینه رونق و توسعه اقتصادی خویش را فراهم نمایند، اما با این وجود علیرغم امضای توافق نامه و قراردادهای اقتصادی و تجاری متعدد، مراودات تجاری دو کشور چشمگیر نیست.
البته وضعیت تجارت دو کشور که تقریباً از سال ۲۰۱۵ افت و از حدود ۳ سال پیش هم افت شدیدی را تجربه کرد، طی ماه های گذشته روند بهبود به خود گرفته، بگونه ای که در سال ۱۴۰۰ نسبت به سال ۹۹ مراودات تجاری دو کشور رشد ۶۴ درصدی یافت و از ۶.۹ میلیارد دلار به ۱۱.۳ میلیارد دلار رسید. همینطور رشد تجارت در سال ۱۴۰۱ هم ادامه یافت بشکلی که در بهار سال جاری شاهد رشد ۸۴ درصدی تبادلات تجاری بین دو کشور بودیم.
آخرین وضعیت تجارت ایران با ترکیه
در این رابطه فرزاد پیلتن مدیرکل غرب آسیای سازمان توسعه تجارت ایران در گفت و گو با خبرنگار مهر اظهار نمود: ترکیه در ۳ ماه ابتدایی سالجاری سومین هدف صادراتی ایران و در بین کشورهای همسایه دومین هدف صادراتی ایران پس از عراق بوده است. صادرات ایران به ترکیه در این زمان یک میلیارد و ۷۳۶ میلیون دلار بوده که نسبت به مدت مشابه سال گذشته که ۶۰۲ میلیون دلار صادرات داشتیم، ۱۸۸ درصد از نظر ارزشی و ۳۵۹ درصد از نظر وزنی افزایش را نشان داده است.
وی اضافه کرد: ازاین رو ترکیه در میان کشورهای هدف صادراتی ایران پس از چین و عراق در رتبه سوم قرار دارد ترکیه در میان کشورهای هدف صادراتی ایران پس از چین و عراق رتبه سوم و پیش از امارات، هند، افغانستان، عمان، پاکستان، تایلند و اندونزی قرار داشته است.
پیلتن افزود: در میان کشورهای همسایه هم ترکیه در رتبه دوم هدف صادراتی پس از عراق و پیش از امارات، افغانستان، عمان، پاکستان، آذربایجان، روسیه، ترکمنستان و ارمنستان قرار داشته است.
وی افزود: عمده کالاهای صادراتی به این کشور در ۳ ماه نخست سال ۱۴۰۱، شامل پروپان، اوره، روغن های سبک، متانول، بوتان، پلی اتیلن، شمش از آهن و فولاد، قیر نفت، کاتد، هندوانه، روی، گوجه فرنگی، آلومینیوم و بنزین بوده است.
مدیرکل غرب آسیای سازمان توسعه تجارت ایران خاطرنشان کرد: واردات از این کشور یک میلیارد و ۲۷۰ میلیون دلار بوده که نسبت به مدت مشابه سال گذشته که یک میلیارد و ۴۵ میلیون دلار بوده از نظر ارزشی ۲۲ درصد رشد و از نظر وزنی ۲۱ درصد کاهش را نشان داده است. در بین کشورهای تأمین کننده واردات ایران، ترکیه در رتبه سوم بعد از امارات و چین و پیش از هند و آلمان قرار دارد. همینطور در میان کشورهای همسایه ترکیه دومین کشور تأمین کننده واردات پس از امارات و پیش از روسیه، پاکستان و عمان قرار داشته است.
پیلتن اضافه کرد: اقلام عمده وارداتی هم شامل کنجاله، موز، صنایع دستی، ماشین آلات دستگاه ها، گرید نساجی، دارو، روغن دانه آفتابگردان، توتون، پلی اتیلن، اسیدهای نوکلئیک و الیاف بوده است.
مدیرکل غرب آسیای سازمان توسعه تجارت ایران ضمن اشاره به رشد قابل توجه تجارت دو کشور در سال ۱۴۰۰، اظهار نمود: سال قبل میزان تجارت بین دو کشور بهبود قابل توجهی یافت بگونه ای که از ۶.۹ میلیارد دلار در سال ۹۹ به ۱۱.۳ میلیارد دلار در سال ۱۴۰۰ رسید که ۶ میلیارد دلار شامل صادرات ایران به ترکیه و ۵.۲ میلیارد دلار واردات ایران از ترکیه بوده است.
وضعیت مراودات بانکی ایران و ترکیه چگونه است؟
وی در مورد مراودات بانکی با کشور ترکیه، اظهار داشت: مراودات بانکی با این کشور مشابه سایر کشورهاست، محدودیت هایی در زمینه تبادل ارز بین دو کشور به صورت رسمی و از طرق بانکی وجود دارد ولی تجار ما از سایر روش ها برای مبادله ارز خود استفاده می نمایند که بتوانند از دیوار موانع و محدودیت هایی که به علت تحریم های بانکی فراروی تجارت خارجی کشور ما قرار دارد، عبور کنند.
پیلتن در مورد وضعیت تبادلات انرژی بین دو کشور، خاطرنشان کرد: در حوزه انرژی صادرات گاز به ترکیه داریم که سهم خوبی از صادرات کشور را به خود مختص کرده است و سالانه صادرات از ایران به ترکیه در حال انجام می باشد و برنامه هایی برای صادرات برق به ترکیه در دستور کار وزارت نیرو قرار دارد.
وی در مورد وضعیت ترانزیت کالا، اظهار نمود: در حوزه ترانزیت همکاریهای خوبی داریم بخصوص در حوزه ترانزیت کالاهای صادراتی ترکیه به کشورهای حوزه خلیج فارس اوضاع قابل قبول است. البته ترانزیت کالاهای ترک به سایر نقاط دنیا هم انجام می شود.
پیلتن اظهار داشت: ایران هم از راه ترکیه به بعضی از کشورهای اروپایی و در بعضی موارد به کشور سوریه و سایر کشورهای منطقه ترانزیت انجام می دهد.
موانع تجاری بین ایران و ترکیه
بر اساس این گزارش، افزایش روابط تجاری با ترکیه باآنکه درحال انجام بوده و این رشد نسبتاً قابل قبول به نظر می آید اما همانطور که اشاره شد میزان مراودات تجاری دو کشور متناسب با قرابت های سیاسی و فرهنگی نبوده و در صورت رفع موانع میتوان اعداد و ارقام تجاری را بهبود بخشید.
در این رابطه فاطمه مقیمی عضو هیأت رئیسه اتاق بازرگانی تهران اظهار داشت: سرمایه گذاری های مشترک و صادرات کالاهای مشترک تولیدی به کشورهای ثالث منطقه در بعضی صنایع همچون در حوزه لوازم خانگی، صنایع شیمیایی، خودرو، مبلمان و صنایع چوبی بعنوان یکی از راهکارهای توسعه همکاری ایران و ترکیه است، منتهی باید توجه گردد که تقویت مراودات تجاری بدون بهبود ساختار حمل و نقل جاده ای ممکن نخواهد بود تقویت مراودات تجاری بدون بهبود ساختار حمل و نقل جاده ای ممکن نخواهد بود و توسعه زیرساخت ها باید از جانب طرفین مورد توجه قرار گیرد.
وی خاطرنشان کرد: همچون موانع روابط تجاری بین دو کشور میتوان به ضعف ناوگان جاده ای و ریلی در دو کشور، نرخ بالای محاسبه حمل و نقل، بازرسی های مرزی کالا و صدمه به محموله ها، اعمال سختگیری های شدید در مورد ناوگان ترانزیت و اجبار به تغییر مسیر، تشکیل صف های طولانی در مبادی ورودی، افزایش هزینه حمل و نقل به علت کمبود و فرسودگی شبکه حمل و نقل و وضع مقررات سختگیرانه برای سرمایه گذاران ترک در ایران اشاره نمود.
روابط تعرفه ای نافرجام با ترکیه
به گزارش شاپ کار به نقل از مهر، اخیراً دیدارهای دیپلماتیکی بین ایران و ترکیه صورت گرفت که به اعتقاد کارشناسان چنین دیدارهایی برای پیشرفت روابط تجاری می تواند مؤثر باشد، اما نکته قابل توجه این است که سالهاست که بین ایران و ترکیه بحث های تجاری و تعرفه ای وجود دارد، اما این مباحث به جایی نمی رسد.
مقیمی در این خصوص ضمن اشاره به تجارت ترجیحی بین دو کشور، اظهار داشت: در مبحث تعرفه های ترجیحی ایران توانست در مورد ۱۴۰ قلم کالای کشاورزی از ترکیه معافیت دریافت کند و در مقابل ایران هم برای ۱۲۵ قلم کالای صنعتی ترکیه معافیت در نظر گرفت اما این معافیت ها اعمال نشد و این توافق نامه بلااستفاده باقی ماند، ضمن آنکه حدود ۳۰ درصد از کدهای تعرفه جزو کالاهای ممنوعه ما هستند، ازاین رو حل این مسئله از جانب دولت ها می تواند در تنظیم روابط مؤثر واقع شود.
می توان تبادلات تجاری را تا ۳۰ میلیارد دلار افزایش داد
مهرداد سعادت رئیس اتاق بازرگانی مشترک ایران و ترکیه هم ضمن اشاره به این که ما قبلاً حجم تجارت ۲۱ میلیارد دلاری را با ترکیه تجربه کرده ایم، به مهر اظهار داشت: در صورت رفع موانع میتوان اظهار داشت که پتانسیل دو کشور برای رشد حجم تجارت حتی تا ۳۰ میلیارد دلار هم وجود دارد.
وی اضافه کرد: در کنار همه مشکلات، اگر قرار باشد به مهم ترین مشکل و مانع در روابط تجاری دو کشور را اشاره کنم باید بگویم که بهبود مراودات تجاری دو کشور نیازمند اصلاح زیرساختها است؛ یعنی همانطور که انتظار افزایش صادرات به این کشور را داریم باید زمینه را برای واردات کالاهای ترک هم فراهم نماییم تا تجار دو کشور انگیزه کافی برای افزایش مبادلات را داشته باشند.
سعادت خاطرنشان کرد: از سویی دیگر باید در حوزه بهبود زیرساخت های مرزی، توسعه حمل و نقل و تأمین کانتینرهای یخچال دار فعال شویم باید در حوزه بهبود زیرساخت های مرزی، توسعه حمل و نقل و تأمین کانتینرهای یخچال دار فعال شویم؛ البته محدودیت های مالی داریم اما باید تدبیری اندیشیده شود چونکه جابه جایی کالا بین دو کشور تقریباً دشوار می باشد.
وی تصریح کرد: با عنایت به تمایل تجار دو کشور برای افزایش مراودات، انتظار می رود دولت زمینه را برای احیای جایگاه بخش خصوصی جهت افزایش صادرات به این کشور و رفع موانع تجاری فراهم آورد.


منبع: شاپ كار