آنها چندین سال است که باید علاوه بر آماده‌کردن لباس‌های گرم خودشان را برای هوایی گرفته و آلوده در اکثر روزها هم آماده کنند. هوایی که کابوس بیماران، سالمندان و کودکان است؛ حالا چند روز مانده به شروع جدی هوای سرد در
تهران، رئیس مرکز سلامت محیط و کار وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، بدون اعلام آمار موارد بیماری و مرگ ناشی از آلودگی هوا، خبر از کاهش این آمار داد و گفت: «میزان بروز بیماری و مرگ ناشی از آلودگی هوا در سال‌های 93 و 94، روند کاهشی داشته است.»
خسرو صادق‌نیت، در اولین همایش بین‌المللی و نوزدهمین همایش ملی بهداشت محیط و توسعه پایدار که شنبه در مرکز همایش‌های برج میلاد برگزار شد، گفت: «سال 93 نسبت به سال 92 و همچنین سال گذشته نسبت به سال 93، شاهد کاهش مرگ و بیماری‌های قلبی و عروقی ناشی از آلودگی هوا در
تهران بودیم. این کاهش قابل توجه بود و شاهد ثبت روزهای پاک بیشتری بودیم و به همین دلیل، اقدامات ارزشمندی در حوزه کاهش آلودگی هوا انجام شده و با وجود مشکلات گذشته، آلودگی هوا از طریق حذف سرب بنزین و تبدیل کاربراتور به انژکتور در خودروها کاهش یافته است.»
این آمارها درحالی مطرح می‌شوند که هشدار‌های جهانی درباره مرگ‌و‌میر ناشی از آلودگی هوا شرایط را در ایران و چندین کشور دیگر، بحرانی نشان می‌دهند. به عنوان مثال، یک ماه پیش، بانک جهانی آلودگی هوا اعلام کرد که مرگ‌و‌میر ناشی از آلودگی هوا در ایران در دو دهه گذشته از رقم 17 هزار نفر به 21 هزار نفر در سال 2013 رسیده است. براساس گزارش بانک جهانی آلودگی هوا، کشور چین بیشترین هزینه را از ناحیه آلودگی هوا متحمل و سالانه رقمی معادل 10 درصد از تولید ناخالص داخلی این کشور، هزینه آلودگی هوا می‌شود. این نهاد همچنین این هزینه را برای ایران حدود 2 و 3 درصد تولید ناخالص داخلی برآورد کرده است. مرکز تحقیقات محیط‌زیست دانشگاه علوم‌پزشکی
تهران هم چند وقت پیش، اعلام کرده بود که سالانه سه میلیون نفر در اثر آلودگی هوا جان خود را از دست می‌دهند که 90 درصد آنان در کشورهای توسعه‌یافته هستند.
دربعضی کشورها تعداد افرادی که در اثر همین عامل، جان خود را از دست می‌دهند بیشتر از قربانیان سوانح رانندگی است. پیشتر هم یکی از مسئولان، تعداد مرگ‌ومیرهای شهروندان تهرانی بر اثر آلودگی هوا را با کشته‌شدگان جنگ تحمیلی مقایسه کرده و گفته بود تلفات آلودگی هوای
تهران در هشت سال گذشته، بیشتر از آمار شهیدان دوران هشت ساله دفاع مقدس است. حالا باید دید پیش‌بینی رئیس مرکز سلامت محیط و کار وزارت بهداشت، امسال درست از آب در می‌آید و شاهد کاهش مرگ‌و‌میر ناشی از آلودگی خواهیم بود یا نه. شاید بررسی وضعیت آلودگی هوا و مقایسه آلودگی در سال‌های گذشته بتواند به باورپذیری حرف‌های او کمک‌کند.
ادامه روند امیدبخش
در یکی، دو سال گذشته، اتفاقات خوبی افتاد؛ مثلا بنزین پتروشیمی‌ها براساس سنجش سازمان و گزارش‌های وزیر نیرو، از اوایل سال 93 از جایگاه‌های سوخت کشور به‌صورت مرحله‌به‌مرحله در کلانشهرهای کشور حذف شد؛ بنزینی با بنزن بالا که سرطانزای قطعی بود. به گفته ابتکار، «حذف و کاهش شاخص‌های بسیار خطرناکی همچون بنزن و آروماتیک‌ها از بنزین توزیعی در کشور و توزیع بنزین یورو-4 منجر به ارتقای وضعیت کیفی هوا شده است و مخاطرات بسیاری از آلاینده‌های خطرناک حذف شده یا کاهش پیدا کرده‌اند.» ابتکار، همچنین در‌این‌باره گفته بود: «بر اثر اقدامات سال‌های اخیر دولت، وضعیت بهتری در هوا داریم و برنامه ما برای آلودگی هوا 15 ساله است.»
با نگاهی به وضعیت روزهای زمستان سال 94 می‌توان فهمید که آلودگی سال گذشته را ذرات معلق کمتر از 2,5 میکرون رقم زده است؛ ذراتی که ناشی از احتراق ناقص است و برای کاهش آن لازم است سطح تکنولوژی در خودروها بالاتر برود. به همین دلیل، سال گذشته، ابتکار از کندی در بخش معاینه‌فنی، گله داشت و گفته بود: «در بخش معاینه‌فنی برای کاهش آلودگی هوا، فعالیت‌ها به کندی انجام می‌شود که با همکاری وزارت کشور و راهور ناجا و شهرداری‌ها امیدوار هستیم بتوانیم نظام یکپارچه معاینه‌فنی خودروها را ساماندهی کنیم.» حالا که شاهد اجرای طرح کاهش (LEZ) هستیم احتمال اینکه امسال زمستانی با ذرات معلق کمتر داشته باشیم، قوی‌تر است؛ اگرچه در اجرای این برنامه هم موانع زیادی وجود داشته تا جایی‌که باعث شده است چندباری به تعویق بیفتد.
سال 90 آلوده‌ترین زمستان را داشت
با بررسی وضعیت آلودگی هوا در بازه زمانی 15 آذر تا چهارم دی سال 90 می‌توان فهمید این سال در چهار سال گذشته آلوده‌ترین زمستان را داشته تا جایی که از این 19روز هیچ روزی سالم نبوده است و تهرانی‌ها از 15آذر تا چهارم دی هوای آلوده و ناسالم برای گروه‌های حساس را استنشاق کردند و حتی در دو روز، هوا به مرز شرایط هشدار هم رسیده است.
سال 91 نسبت به سال قبل وضعیت بهتری پیدا می‌کند؛ به‌طوری‌که از 19روز، تهرانی‌ها 9روز سالم، هشت روز ناسالم برای گروه‌های حساس و دو روز ناسالم در حالت هشدار را تجربه کردند و روزهای سالم متوالی هم مربوط به اواخر آذر می‌شود.
این روند در سال 92 هم رو به بهبودی احساس می‌شود، چراکه تهرانی‌ها در بازه زمانی 15 آذر تا چهارم دی سال 92 علاوه‌بر یک روز پاک، 10روز سالم هم داشته‌اند؛ البته هر چه به سمت دی نزدیک‌تر می‌شویم، وضعیت آلودگی بدتر می‌شود و پایتخت‌نشینان علاوه‌براینکه پنج روز ناسالم برای گروه‌های حساس را تجربه کردند، سه روز آغازین دی را با وضعیت هشدار پشت سر گذاشتند.
سال 93 را می‌توان جزء سالم‌ترین سال‌های چند سال اخیر به حساب آورد.
تعداد روزهای پاک و سالم این سال به‌طور محسوسی از سال‌های قبل از خود بالاتر رفت تا جایی که هیچ‌وقت مرحله هشدار را هم تجربه نکرد. از 15آذر تا چهارم دی این سال، تهرانی‌ها هفت روز سالم و 12روز ناسالم برای گروه‌های حساس را تجربه کردند. اگرچه زمستان سال 94 میزان آلودگی هوا به پاکی سال 93 نبود اما بررسی آلودگی کمتری را نسبت به سال‌های قبل از آن نشان می‌دهد؛ در سال 94 باوجوداینکه سرمای هوا زودتر از موعد شروع شد و این یعنی پایتخت قبل از بازه زمانی 15 آذر تا چهارم دی، وارونگی هوا را تجربه کرده بود در بازه زمانی مشخص، هوای
تهران چهار روز سالم، 15روز ناسالم برای گروه‌های حساس و یک روز ناسالم در حالت هشدار را پشت سر گذاشت. حالا هنوز به روزهای سرد و آلوده نیمه دوم آذر تا آخر دی نرسیده‌ایم اما به نظر می‌رسد اگر قرار باشد روند آلودگی هوا از الگوی سال‌های پیش، پیروی کند و از طرفی طرح‌های اجراشده مانند LEZ و نوسازی محدود وسایل حمل‌و‌نقل عمومی را هم در نظر بگیریم، می‌توانیم بگوییم باید منتظر زمستان پاک‌تری باشیم؛ اگرچه باز هم تا نفس‌کشیدن بی‌دغدغه در زمستان‌های
تهران، فاصله زیادی احساس می‌شود.