تست و برسی سمند دیزلی برای اولین بار در ایران

 شاید اولین وسیله نقلیه ای که پس از شنیدن این عبارت به ذهنمان میرسد، کامیون های خاور باشند که سال هاست زحمت حمل و نقل های بین شهری را بر دوش میکشند و دیزل، سوختی ارزان قیمت که تا چند سال گذشته، اغلب در خودروهای سنگین مورد استفاده قرار میگرفته و سهم اندکی در خودروهای سواری را به خود اختصاص داده بود. اما بالا رفتن هزینه های سوخت و از طرفی پیشرفت تکنولوژی در حوزه ساخت موتورهای دیزلی، معادلات به هم خورده و این روزها در سراسر اروپا و ایالات متحده استقبال خوبی از این گونه خودروها میشود. 
ایران‌خودروهم به عنوان بزرگ‌ترین شرکت خودرو‌سازی ایران قصد ندارد بیش از این، از قافله عقب بماند ومدتی است که به کمک کارشناسان بومی خود در مرکز تحقیقات موتور ایران‌خودرو( ایپکو) ، به مطالعه و ساخت موتور‌های دیزلی اقدام کرده است. چندی پیش یک دستگاه سمند با موتور1.5 لیتری توربو دیزل در اختیار گروه تست ما قرارگرفت تا از نزدیک به بررسی آن بپردازیم.
آشنایی با ایپکو
 ( مرکزتحقیقات موتور ) در سال 1376 تاسیس شد. این مرکز در سال 1377 اولین آزمایشگاه موتور خود را راه اندازی کرد و با جلب همکاری 16 نفر از متخصصان این حوزه، اجرای طرح‌های تحقیقاتی و کاربردی مورد نیاز صنعت را شروع کرد. در سال 1378 طرح انژکتوری کردن سامانه سوخت‌رسانی پیشرانه پیکان رادردستورکارقرارداد و ایران‌خودرو در سال 1379 آن‌ را به بازار ارایه کرد. ایپکو در سال 1378 همایش‌های بین‌المللی دوسالانه موتور را پایه‌گذاری کرد که به عنوان تنها همایش تخصصی موتور در ایران، متخصصان و علاقه‌مندان این حوزه را گردهم می‌آورد. در سال 1381 در حالی که جمعیت شرکت به 158 نفر رسید، طرح ایجاد شرکت‌های رده اول در گروه صنعتی ایران‌خودرو قوت گرفت، لذا  ( مرکزتحقیقات موتور ) به سمت ایجاد شرکت رده اولی » تحقیق، طراحی و تولید موتور ایران‌خودرو« جهت گیری کرد. سپس این شرکت باهدف استفاده از فن آوری‌های روز دنیا به ساخت موتور دیزلی پرداخت.
کوچک اما قدرتمند 
موتور ملی دیزل با داشتن حق مالکیت ایرانی واستفاده از دانش روز جهان و با اتکا به کارشناسان بومی و با حداکثر استفاده از قطعات مشترک بین موتورEF7 و موتورEF4 جهت بهینه کردن هزینه‌های ساخت در تیراژ انبوه و کاهش سرمایه‌های اولیه طراحی شده است. موتور ملی دیزل، چهارسیلندر خطی است که به صورت عرضی در خودرو‌های سمند قابل نصب است. این پیشرانه با حجم دقیق 1497 سی سی و نسبت تراکم 16.5 بر یک به همراه توربوشارژر VGT، قابلیت تولید 122 اسب قدرت در چهار هزار دور در دقیقه و 256 نیوتن‌متر در1750 دور در دقیقه را دارد و آن را یک‌جا در اختیار گیربکس قرار می‌دهد.پیشرانه EFD با حجم کم خود توان خروجی بالایی را در اختیار راننده گذاشته و برای خودرویی با اندازه و وزن سمند، بسیار مناسب است، توانی بالا که با رعایت استاندارد آلایندگی یورو 5 کمی بیش‌تر به فکر جیب شما خواهد بود. با توجه به عدم کالیبراسیون قطعی موتور روی بدنه سمند، اطلاعات عملکردی همچون میانگین مصرف سوخت خودرو و نیز شتاب اولیه و ثانویه آن چندان دقیق نیست.
از دیگر ویژگی‌های موتور EFD می‌توان به استفاده از فن‌آوری فشار تزریق بالای سوخت تا 1600 بار با استفاده از ریل مشترک، داشتن سامانه گرم‌کن شمع، توربوشارژر با هندسه متغیر، مجموعه بازگردانی دود یا EGR، دو میل بادامک و 16 سوپاپ و نیز سیستم جدا‌کننده ذرات معلق (Particulate Filter) اشاره کرد.
دیزل یا بنزین؟ 
جدا از این که این موتور و این خودرو در تستما موفق باشند یا خیر، اولین مساله، چرایی انتخاب خودرو‌های سواری با موتور‌های گازوییل‌سوز است؛مخصوصا برای هم‌وطنان ما در ایران که کم‌تر با این دسته از خودرو‌ها مواجه شده‌اند، انتخاب و تغییر سوختاز بنزین به دیزل کمی رعب‌ آور است، اما بد نیست تا حدی با این دنیا آشنا شویم.
اولا در موتورهای دیزلی به علت متراکم شدن هوا ، احتراق به صورت خودبه‌خودی صورت می‌گیرد، اما درموتور بنزینی، به علت متراکم شدن مخلوط سوخت وهوا، افزایش فشار سیلندر در مرحله تراکم با محدودیت روبه‌رو است. نسبت تراکم در موتور دیزل حدود 1:18 ودر موتور بنزینی حدود 1:10 است. ثانیا این دسته از موتورها با مصرف سوخت کم‌ترو در نتیجه آلودگی پایین تر، توان و گشتاور بیش‌تری تولید می‌کند که بالطبع برای دوست‌داران محیط زیست انتخاب بهتری است. برای مثال، خودروهای سواری دیزلی با وزن حدود 1300 کیلوگرم، در مقایسه با خودروهای بنزینی حدود 28 درصد کاهش مصرف وآلایندگی دی‌اکسید کربن دارند و نکته حائز اهمیت آن است که هر چه وزن خودروها بیش‌تر شود، این اختلاف چشم‌گیرتر است.
از طرفی، موتورهای دیزلی، قابلیت تطابق با سوخت‌های بیش‌تری را دارد که این امر استفاده از سوخت‌های جایگزین از جمله بیوماس را که نمونه‌ای از آن در روغن‌های خوراکی مصرف شده است ممکن می‌سازد. لازم به توضیح است، در سوخت دیزل به علت سنگین بودن، با نسبت سوخت به هوای بسیار کم (حدود 0/04) احتراق کامل صورت می‌گیرد.
حال مساله اصلی و آن هم قیمت و جیب مشتری. در ابتدا به یاد داشته باشید که همواره هزینه ساخت خودرو‌های دیزلی بیش‌تر از خودرو‌های بنزینی است و این یعنی برای خریدی با پایه سوخت دیزلی حدودا 10 تا 20 درصد بیش از مدل بنزینی باید هزینه کنید. از طرفی سوخت دیزل، ارزان‌تر از بنزین است؛ حال این شما و این ماشین حساب. پیش از این به علت عدم عرضه گازوییل کم‌گوگرد، عملا تردد این گونه خودرو‌های سواری امکان پذیر نبود اما با تجهیز سامانه سوخت‌رسانی کشور به گازوییل یورو4 اتحادیه اروپا، تا حدی این مهم مرتفع خواهد شد که این بار وارد‌کنندگان و سازندگان خودرو باید توجه بیش‌تری به سرعت بخشیدن به عرضه این گونه خودرو‌ها به بازار داخلی داشته باشند.



آرام و پر توان 

با هماهنگی‌های به عمل آمده، خودرو را از شرکت ایپکو تحویل گرفته و برای آزمون آماده شدیم، آزمونی که با توجه به پایین آوردن دور موتور مجاز برای کات‌آف به منظور حفظ موتور در برابر فشار‌های احتمالی در تست‌های میدانی، امکان آزمایش دقیق و بررسی تمامی توان موتور عملا امکان‌ ناپذیر بوده و صرفا با اتکا بر رفتار‌های موتور در شرایط مختلف به نتیجه‌گیری عملکرد آن پرداختیم.

موتور خودرو نرم‌تر از چیزی که تصور داشتیم عمل می‌کرد و با توجه به تقویت سیستم عایق‌بندی درِ موتور، صدای کاملا معقولی به داخل اتاق وارد می‌شد که آزار‌دهنده نبود. حداکثر گشتاور موتور در دور موتور1750 واقع شده و قدرت و صالبت حرکتی به خوبی گویای این عدد بود.با سرعت گرفتن خودرو، قدرت موتور به خوبی محسوس است، قدرتی معادل 122اسب بخارکه به راحتی و با تمام محدویت‌های در نظر گرفته شده برای کات‌آف موتور، سرعت خودرو را به همراه سه سرنشین به سرعت 150 کیلو‌متر در ساعت رساند و بیش‌تر از موتورهای قبلی، مناسب پیکربندی نسبتا درشت سمند است. 

با ورود به مسیر‌های کوهستانی وپر شیب، حرکت روی سطح شیب‌دار را مورد آزمایش قرار دادیم که ملاحظه کردیم خودرو در این نوع سطوح هم خوب عمل می‌کند و با توجه به گشتاور دور پایین، کشش مناسبی دارد. برای بررسی قدرت موتور در مسیر‌های مختلف به جاده‌های پرپیچ وخم رفته و با نزدیک کردن خودرو به حدود حرکتی، شرایط را بررسی کردیم. قدرت خودرو برای خروج از پیچ‌ها بسیار امیدوارکننده است و راننده همواره قدرت مناسب برای کنترل خودرو را زیر پای خود احساس می‌کند. در سبقت‌گیری نیز خودرو بسیار خوب عمل می‌کند و در این میان البته نباید نقش توربوشارژر را نادیده گرفت. گشتاور مناسب موتور در دورهای زیردوهزار، سبقت گرفتن را به امری سهل و آسان تبدیل می‌کند.
کنترل و فرمان پذیری
با توجه به مشترک بودن اتاق این خودرو با سمند بنزینی،همان کیفیت سواری، پایداری و فرمان‌پذیری خوب سمند در مانورها و سرعت‌های بالا را شاهد هستیم. ترمزهای سمند که در چند سال اخیر با تقویت دیسک‌های جلو و بوسترترمز، بسیار بهتر شده است در نمونه دیزلی نیز که مانند مدل‌های بنزینی از سامانه ضد قفل بهره می‌برد، کارایی خوب خود را به نمایش می‌گذارد.
کی به خیابان ها می آید؟  

تمامی این مطالب و تست‌ها زمانی مفید خواهد بود که خودرو‌هایی با چنین موتور‌های کم‌مصرف و کم‌ آلاینده که به خوبی و با کیفیت بالا توسط کارشناسان داخلی طراحی در راستای مدیریت سوخت‌های پایان‌پذیر فسیلی طراحی شده است، روانه بازار شده و به دست مصرف‌ کنندگان اصلی برسد. خوش بختانه با وجود تمامی مشکلات پیش رو مانند تحریم‌ها و تعامل با سازمان بهینه‌سازی مصرف سوخت و امثالهم، طراحی این موتور به اتمام رسیده و پروژه وارد مرحله صحه‌گذاری شده است.
موانع قانونی موجود بر سر راه تولید و عرضه خودروهای دیزلی توسط مجلس شورای اسلامی از سرراه برداشته شده و در صورت تکمیل جایگاه‌های سوخت مناسب این خودرو‌ها توسط وزارت نفت، سواری‌های دیزلی ایران‌خودرو تا یکی دو سال دیگر وارد خیابان‌های کشورمان خواهد شد.به نظر نگارنده، به جرات می‌توان موتور EFD  را از بهترین موتور‌های نصب‌شده در محصولات گروه صنعتی ایران‌خودرو دانست که با شرایط اقتصادی مردم ایران و هزینه‌های سوخت، می‌توان آینده‌ای روشن را برای این دسته از خودروها پیش‌بینی کرد.