شهریار خاشع با بیان اینکه مصرف گاز در بخش حمل و نقل بیشترین صرفه و ارزش افزوده را در کشور دارد، گفت: باید در قالب یک برنامه ریزی مدون و جامع ملی به سمت افزایش سهم گاز طبیعی در سبد سوخت حمل و نقل برویم.
همانطور که مستحضرید مصرف گاز طبیعی در بخش حمل و نقل در سال های گذشته توسعه یافته است. به نظر شما این سیاست در نگاه کلان درست است؟
به نظر من باید از پایه به موضوع نگاه کرد. در نگاه ملی، استفاده هرچه بیشتر از گاز طبیعی در بخش حمل و نقل به نفع اقتصاد کشور است. سوال اینجا است که چرا باید گاز در بخش حمل و نقل استفاده شود. چون گاز نسبت به سوخت بنزین و گازوئیل ارزان تر است. در تامین سوخت بخش حمل و نقل یا باید بنزین و گازوئیل مصرف کرد و یا باید گاز مصرف کنیم. گاز یک تفاوت ماهوی با بقیه سوخت ها دارد و آن هم این است که به دلیل مشکلات حمل، انتقال و بازاریابی، فاقد یک بازار جهانی است. از طرف دیگر غالبا برای فروش گاز باید آن را تبدیل به مایع کرد. این کار نیازمند سرمایه گذاری عظیمی است و برخلاف بقیه تبادلات سوخت، در خصوص صادرات گاز باید هم در مبدا( تبدیل گاز به مایع) و هم در محل مقصد(تبدیل مایع به گاز) سرمایه گذاری کلانی به طور مثال حدود 10 میلیارد دلار صورت گیرد. ضمنا به دلیل چنین سرمایه گذاری این معامله باید بلندمدت باشد. این موضوعات و مسائلی از این دست باعث شده که در خصوص گاز طبیعی یک بازار منسجم جهانی تشکیل نشود. انتقال گاز طبیعی گران است. باید از کشورهای مختلف باید عبور کند. گاز با این که سوخت گرانی است اما حدود یک سوم گاز مایع قیمت دارد.
خب برای مصرف گاز طبیعی دو راه وجود دارد. یک راه این است که علی رغم مشکلات موجود بر سر راه انتقال گاز، آن را صادر کنیم و به جای آن سوخت مایع گرانی را که یا خود تولید و یا واردات کرده ایم را در بخش حمل و نقل مصرف کنیم. گزینه دوم این است که اگر شبکه توزیع مناسب برای توزیع گاز در داخل وجود دارد، این گاز ارزان، طبیعی را به جای سوخت های مایع استفاده کنیم. از این لحاظ مصرف گاز طبیعی به نسبت سوخت های دیگر منافع بیشتری را برای اقتصاد ملی به ارمغان می اورد.
در بلند مدت مشکلات کمبود منابع به وجود نمی آید؟
یک اتفاقی برای کشور ما افتاده است. بخش قابل توجهی از منابع گاز ایران در مناطق مشترک با کشورهای همسایه است. مثل پارس جنوبی. اگر ما برداشت نکنیم، کشور همسایه برداشت خواهد کرد. در نتیجه یک مشکلی که اینجا به وجود می آید این است که در صورت عدم برنامه ریزی برای برداشت، سرمایه ملی را از دست خواهیم داد. بنابراین این مسئله اهمیت تمرکز دولت بر مصرف بیشتر گاز طبیعی را بیشتر می کند. این تمرکز و سیاست، بسیار درست است. به نفع مردم و اقتصاد ملی است. گاز طبیعی یک هیدروکربن سبک است در نتیجه از بقیه سوخت های دیگر پاک تر می باشد. از این جهت از لحاظ زیست محیطی آلاینده ای کمتری دارد.
پس از جنبه های مختلف، توسعه تولید گاز طبیعی را سیاست منطقی و درستی است؟
بله. اولین اینکه کشور دارای مخازن عظیم گاز است که بسیار برای اقتصاد ملی مفید است و دارای ارزش افزوده و صرفه جویی بسیار بالایی می باشد. در حال حاضر 80 میلیارد دلار انرژی در داخل مصرف می کنیم که 54 درصد از آن سهم گاز است. مسلما اگر این گاز نبود، مصرف انرژی به 120 میلیارد دلار می رسید. دوم اینکه اگر ما در مناطق مشترک گازی که دارای گاز بسیاری است، بهره برداری نکنیم، کشورهای همسایه برداشت خواهند کرد.
موضوع بعدی این است گاز را کجا باید مصرف کرد؟
در دنیا کسی شرایط ما را ندارد.
یعنی شرایط کشور منحصر به فرد است؟
بله. ما بیشترین مخازن گاز را در دنیا داریم به همراه یک شبکه بزرگ توزیع. این شرایط را کشورهای دیگر ندارند. اگر مخزن هم داشته باشند، شبکه عظیمی چون کشور ما را ندارند. شرایط ایران استثنایی است. اگر قرار بود به جای 54 درصد سهم گاز، از سوخت مایع استفاده می شد، این مسئله نیازمند تعداد بالایی تانکر بود. که این سیاست هزینه های زیادی از جمله استهلاک، آلایندگی و ... برای اقتصاد ملی به همراه داشت. پس باز هم تاکید می کنم که استفاده و بهره برداری بیشتر از گاز طبیعی به نفع اقتصاد ملی است. فقط یک اشکال وجود دارد و آن هم اینکه همچون سوخت های دیگر، تجهیزات به کار رفته در صنعت گاز دارای تکنولوژی و فناوری قدیمی می باشند، و عادت های فرهنگی در مردم باعث شده مصرف گاز بیش از حد متعارف باشد. سوخت ارزان باعث می شود مردم بابت تکنولوژی بالاتر هزینه نکنند.
اما در مورد مصرف گاز باید بگویم که به نظر من گاز را باید در بخش های مختلف مصرف کرد. اما در بخش های مختلف صرفه های متفاوتی دارد. به طور مثال صرفه مصرف گاز در بخش خانگی با بخش صنعت متفاوت است.
صرفه هر بخش محاسبه شده است؟
بله. بررسی ها نشان می دهد که بالاترین صرفه در مصرف گاز در بخش حمل و نقل می باشد. سازمان مدیریت و برنامه در سال 1385 مطالعه ای را در خصوص صرفه مصرف گاز در صنعت، حمل و نقل، خانگی، صادرات انجام داده است که نشان می دهد بالاترین متعلق به حمل و نقل است. در نتیجه هر چه بتوانیم به سمت مصرف گاز در حمل و نقل حرکت کنیم. البته مسائل مربوط به صنعت گاز، بسیار پیچیده است.
آیا در سال های گذشته در بخش توسعه مصرف گاز طبیعی در حمل و نقل موفق عمل کرده ایم؟
درست است که برخی می گویند استفاده از گاز طبیعی یا همان سی ان جی چند دهه است که در ایران رواج یافته است ولی اگر بخواهیم دقیق بگوییم حدود 12 سال است که در این زمینه به طور جدی برنامه ریزی و عملیاتی شده است. در طول این سال ها برنامه ریزی هایی صورت گرفته ولی گاهی هم با تصمیمات هیجانی مواجه بودیم. در نتیجه به طور کلی باید بگوییم سمت و سوی مسئولان در این حوزه عملکرد بدی نبوده است ولی باید طبق سند راهبردی یکپارچه به جلو حرکت کرد.