خودروهای باشخصیت ایتالیایی

 دهه نود میلادی دورانی عجیب و منحصربه‌فرد برای صنایع خودروسازی و حتی سایر مصنوعات بشر به حساب می‌آید. دوران گذار از طرح‌های تنومد و صلب دهه‌های گذشته به خودروهای ارگانیک و هوشمند امروزی. شاید به همین دلیل هم باشد که خودروهای دهه نود عمدتا به پیکره‌هایی کسل‌کننده و سردرگم مشهور شدند، البته استثنا هم همیشه وجود دارد و از قضا استثناهای دهه آخر هزاره دوم میلادی، همه گِرد ابرخودروها و شیک‌پوش‌های ایتالیایی می‌گردند. بنز همیشه بنز است، دایره آبی و سفید مونیخ، همیشه ب‌ام‌و و اسب اشتوتگارت همیشه پورشه، آمریکایی‌هایی چون کوروت، موستانگ، چلنجر و... متعلق به دهه‌های 50، 60 و 70 هم که جای خود دارند؛ اما هیچ‌یک از کمپانی‌های پرآوازه را نمی‌توان سراغ گرفت که اسطوره‌ای چون دیابلو یا تستاروسا در دهه 90 ساخته باشند.

ایتالیایی‌ها را باید اسطوره‌سازان دهه 90 نامید، خودروسازانی که شاید عمرشان به قدمت بزرگان این صنعت نبود، اما پیکره‌‌ای جذاب و ماندگار از یک محصول بی‌روح را روانه خیابان‌ها ساختند، اصلا موضوع درست همین‌جاست، دمیدن روح در کالبد یک موجود بی‌روح! شاید تا پیش از آن هم خودروسازان بسیاری محصولاتی فراتر فلز و پلاستیک با شخصیتی بشرگونه به تولید رسانده بودند، اما اوج این داستان را در اسطوره‌های ایتالیایی دهه نود باید جست‌وجو کرد. شکوفایی دوباره آلفارومئو، پایان گالاردو و تولد هوراکان، تحویل نخستین وِنِنو و تب فراگیر معرفی ادیشن‌های اختصاصی برای مدل‌های مختلف فراری، بهانه خوبی بود تا سفری داشته باشیم به سه دهه قبل و دورانی که پایه‌گذار اسطوره‌های امروز ایتالیایی بود و به این پرسش پاسخ دهیم که: «چی شد که اینجوری شد؟» با ما و مرور 8 اسطوره واپسین سال‌های قرن پرتب و تاب بیستم، همراه شوید.

لامبورگینی دیابلو، مرد بزرگ تاریخ

11 سال بیشتر عمر نکرد. عمری از دید بشر کوتاه اما از منظر یک ابرخودرو، طولانی و افسانه‌وار! از سال 1990 تا 2001 در همان زادگاه کوچک اما پرآوازه لامبو، سنت آگاتا بولونیز متولد شد و در همان‌جا از خط تولید خارج. گرچه تعداد قابل توجهی به میزان 2884 عدد از آن به تولید رسید، اما هنوز هم کسانی پیدا می‌شوند که شیفته این گاو عصبانی و پیر باشند و آرزو کنند کاش همچنان تولید می‌شد. گرچه سلفش، کانتاش و جانشینش مورسیه‌لاگو هم اسطوره‌هایی بی‌بدیل بودند، اما این موضوع هرگز سبب نشد دیابلو به باد فراموشی سپرده شود.

مارچلو گاندینی، طراح این ابراسپرت خیابانی نیز درست همان کسی بود که باید برای طراحی چنین اسطوره‌ای برگزیده می‌شد. مردی با شاهکارهایی از جنسی دیگر همانند نسل نخست ب‌ام‌و سری 5، لامبورگینی کانتاش و میورا به علاوه لانچیا استراتوس... اما دیابلو تفاوت داشت، اصلا داستان و سیر و سلوکش متفاوت بود؛ شاید دلیل نامگذاری آن هم همین موضوع باشد، دیابلو به واقع ایتالیایی شده (Diavolo) واژه شیطان (Devil) در اسپانیایی است و ذات ناآرام و پرشر و شور ابر اسپرت آقای گاندینی را به بهترین نحو شرح می‌دهد.

این ابر اسپرت انجین-وسط به یاد ماندنی، در دو کلاس بدنه کوپه اسپرت خیابانی و رودستر اسپرت و تجهیز به دو پیشرانه 12 سیلندر خورجینی، به حجم 5.7 و 6 لیتر به تولید رسید و به رسم سوپراسپرت سازان ایتالیایی، ادیشن‌هایی متفاوت با تغییرات جزئی اما چشمگیر و نام‌هایی چون وی‌تی، اس‌وی و وی‌وی‌تی در هر دو کلاس روانه پارکینگ خریداران خوشبخت آن شد.

لامبو در سال 1999 در اقدامی قابل توجه، دستی بر سروگوش آخرین ادیشن دیابلو، یعنی گونه اس‌وی کشید و فیس‌لیفت آن‌را ارائه کرد. این فیس‌لیفت اگرچه ظاهر و کابین خودرو را اندکی مدرن‌تر جلوه می‌داد، اما برای علاقه‌مندان به این مرد بزرگ تاریخ، زنگ خطری کاملا جدی به حساب می‌آمد، چراکه نشان از نزدیکی پایان عمر اسطوره و تولد اسطوره‌ای دیگر داشت. تغییرات در مدل فیس‌لیفت چندان قابل توجه نبودند و به رینگ‌هایی 18 اینچی، لامپ‌های جلو با لنزهای ثابت کامپوزیتی تحت لیسانس نیسان 300 زِد ایکس زد32، داشبورد جدید با فرمی مواج و مدرن و... خلاصه می‌شدند. تولید فیس‌لیفت لامبو تا سال 2001 ادامه و با تولد غول دیگری با نام مورسیه‌لاگو پایان یافت.

فراری تستاروسا، سرعت در اوج ظرافت

شاهکار در میان طرح‌های پینین‌فارینا زیاد است، اصلا گویا این استودیوی طراحی ساخته شده تا شاهکارهای ماندگار بیافریند، تندیس‌های متحرک بسازد و چشم‌ها را به سوی طرح‌هایش برباید. اما این استودیو نیز در دهه نود شاهکارهایی دارد که از قضا عمده آنها در میان ابرخودروهای ایتالیایی یافت می‌شوند. یکی از این شاهکارها مدل مشهور و دلربای تستاروساست، خودرویی دستپخت یک تیم خبره طراحی متشکل از لئوناردو فیوراواندی، یان کامرون، جویدو کامپولی، امانوئله نیکوسیا و دیه‌گو اوتینا.

افسانه تستاروسا در نمایشگاه پاریس 1984 در مدل کوپه با سقف ثابت فلزی معرفی شد و در میانه سال‌های 1984 تا 1996 در زادگاه اسب شیهه‌کشان ایتالیا، مارانلو به تولید می‌رسید البته اوج گونه‌های تستاروسا را می‌بایست در مدل های 1994 آن مشاهده کرد. تستاروسا در زبان ایتالیایی به معنای کله‌قرمز است.

تمامی گونه‌های کله‌قرمز فراری به صورت دیفرانسیل عقب، 5 دنده دستی و پیشرانه عقب-وسط (قرارگیری انجین در میان محورها اما در انتهای خودرو) که مرکز ثقل آن‌را در مرکز خودرو نگه می‌داشت، عرضه شدند. آرایش محور متحرک و محل قرارگیری انجین در این ابرخودرو افسانه‌ای، اسباب پایداری بالاتر، هندلینگ کم‌نظیر و توانایی بی‌مانند تستاروسا در عبور از پیچ‌ها، گوشه‌ها و قوس‌های جاده را فراهم آورده بود. تقسیم وزن تستاروسا نیز به‌صورت 40 درصد جلو 60 درصد در جلو خودرو بود.

مدل باز مهندسی شده افسانه مارانللو در اتوشو سال 92 لس‌آنجلس، در معرض دید عموم قرار گرفت. مدلی که با کد 512تی‌آر شناخته می‌شد و باید اعتراف کرد کاملا اثربخشی یک مدل جدید از فراری را دارا بود، اصلا انگار تستاروسا برندی در دل فراری ساخته باشد و همگان در انتظار معرفی گونه‌های جدید تستاروسا باشند، تصوری که با کمال تاسف هرگز واقعیت نیافت و در سال 96 تستاروسای افسانه‌ای به خاطره‌ها پیوست.

فراری اف 355، سینما پارادیسو

گونه‌ای تغییر شکل یافته از فراری 348 که در سال‌های 1994 تا 1999 در کلاس برلینتا، تارگا تاپ و اسپایدر به تولید رسید و در هزاره نو با مدل 360 جایگزین شد. اف 355 را می‌بایست یکی از نخستین ابرخودروهایی دانست که علاوه بر توانایی دستیابی به سرعت‌های بالا، کاربردهای دیگری همانند رانندگی با سرعت پایین در ترافیک‌های شهری را هم دارا بود.

پیشرانه وی8 این خودرو اسپرت زیبا 380 اسب‌بخار قدرت را در دور موتور 8250 و 363 نیوتن‌متر گشتاور را در دور 6000 روانه اجزای حرکتی آن می‌کرد و از دیگر مشخصات فنی آن می‌توان به موارد زیر اشاره داشت:

• 109 اسب‌بخار به ازاء هر لیتر
• زمان دستیابی از حالت سکون به 100 کیلومتربرساعت 4.7 ثانیه، 160 کیلومتربرساعت 10.8 ثانیه، یک‌چهارم مایل 12.9 ثانیه و 1000 متر 13.7 ثانیه
• بیشینه سرعت: 295 کیلومتربرساعت

این ابر خودرو میانه بازار و زیبا طرفداران بسیاری در سراسر دنیا داشت و در کلاس‌ها و ادیشن‌های مختلفی چون برلینتا، جی‌تی‌اس، چلنج (مدلی جهت شرکت در مسابقات اختصاصی فراری)، اسپایدر و سری فیورانو عرضه شد.

از فراری اف355 خوشتان آمد؟ به نظرتان خیلی زیباست؟ خصوصا مدل برلینتای زرد رنگش، نه؟ ولی متاسفیم چراکه یک نقطه تاریک در کارنامه اف 355 همه افتخارات و جذابیت‌هایش را زیر سئوال می‌برد.

در نوامبر 2009 فراری ناچار به فراخوان 2400 دستگاه از مدل اف355 و 355 اف1 در ایالات متحده آمریکا شد. حادثه‌ای ناگوار برای کمپانی فراری. می‌پرسید چرا؟ علتش یک مورد کاملا غیرقابل انتظار از فراری بود. شُل شدن پیچ بست لوله‌های سوخت‌رسان و تجمیع سوخت در انجین خودرو، نقصی که صدایش 10 سال پس از پایان تولید فراری اف355 و با شکایت راننده‌ای که این حریق وحشت‌آور سبب آسیب‌دیدگی او شده‌بود، برای همگان و حتی خود کمپانی آشکار شد. این یک اتفاق ناگوار برای هر کمپانی خودروساز است، اما زمانی‌که چنین اتفاقی برای فراری، یکی از اسطوره‌های این صنعت پرافت‌وخیز بیفتد، عمق فاجعه بسیار افزایش خواهد یافت.

آلفارومئو جی‌تی‌وی، زندگی زیباست

هر کجا سرک می‌کشیم با نام پینین‌فارینا روبه‌رو می‌شویم. چقدر این استودیو خوب است. آنقدر خوب که دیگر دلمان را زده و کلافه‌مان کرده. مگر می‌شود یادی از مدل‌های شاهکار کرد و نامی از این استودیو نبرد؟ باز هم یک آلفا و بازهم پینین‌فارینا دیگر خودتان حدس بزنید نتیجه چه خواهد شد.

آلفارومئو جی‌تی‌و و اسپایدر، دو مدل کوپه با سقف فلزی ثابت (2+2) و اسپایدر (مدل 2 نفره) بودند که در میانه سال‌های 1995 تا 2006 در میلان و تورین به تولید رسیدند. طراحی پیکره این مدل زیبا را انریکو فیوما، طراحی کابین آن‌را والتر دِسیلوا و مهندسی پروژه را مهندس ارشد آلفا، برنو سِنا عهده‌دار بود. حدود 39 هزار دستگاه از مدل اسپایدر و 41.700 دستگاه از مدل جی‌‌تی‌وی به تولید رسید.

پلت‌فرم هر دو این دو مدل از تولیدات فیات است اما سیستم تعلیق آنها در عقب به‌صورت مولتی‌لینک درآمده. طراحی قوای متحرکه این خودرو به‌صورت موتور جلو-محور جلو (موتور و دیفرانسیل جلو خودمان) بوده ‌و سیستم انتقال قدرت آن نیز ۶ سرعته دستی است. طیف وسیعی از پیشرانه‌های مختلف برای این خودرو قابل سفارش بودند. 1.8 لیتری 16 سوپاپه و 142 اسب‌بخاری، 2 لیتری 16 سوپاپه توئین پارک 148 اسب‌بخاری (موتورهایی با احتراق دوگانه از ابداعات کمپانی آلفا) که البته با توربوشارژر نیز قابل ارائه بودند، 2 لیتری وی6 و 12 سوپاپه با 199 اسب‌بخار قدرت، 3 لیتری 12 سوپاپه 189 اسب‌بخاری و یا 24 سوپاپه با 217 اسب‌بخار و در نهایت یک موتور غول‌آسای 3.2 لیتری 24 سوپاپه با 237 اسب‌بخار قدرت. جالب است بدانید که پیشرانه 2 لیتری وی6 به علت قوانین مالیاتی ایتالیا که مالیات بالاتری از خودروهای بالای 2000 سی‌سی اخذ می‌کرد توسعه یافت و به وی6 تی‌بی شهرت یافت. همچنین رِدلاین پیشرانه‌های 12 سوپاپه تا 6500 و رِدلاین 24 سوپاپه‌ها تا 7000 در نظر گرفته شده‌بود.

طراحی این دو خودرو آنقدر جذابیت داشت که عناوین بسیاری برای آنها و کمپانی آلفارومئو به ارمغان بیاورد، عناوینی همچون:

• خودرو سال 1995 به انتخاب مجله اتوکار
• بهترین طراحی سال 1995 و بهترین جزئیات طراحی به انتخاب مجله کار بریتانیا
• جایزه زیباترین خودرو جهان در سال 1995
• بهترین مهندسی سال برای مهندس ارشد آلفارومئو، برونو سنا

آلفارومئو 156، دزد دوچرخه

آلفارومئو که دیگر معرف حضور همه هست. یک کمپانی خودروساز ایتالیایی که بیش از آنکه یک خودروساز باشد، مجسمه‌ساز فوق‌العاده‌ای است. خودروهایش نیز پیش از هر بحث دیگری زیبا و کم‌مانند هستند. اصلا وقتی یک آلفا می‌بینید، قبل از اینکه بخواهید سوارش شده و از هندلینگ و امکانات و توان حرکتی آن لذت ببرید، دلتان می‌خواهد نمای خارجی‌اش را یک دل سیر تماشا کنید و سپس قدم به کابین آن بگذارید.

حالا برگردیم به همان دهه نود خودمان. به همان زمانی‌که اتفاقا مثل همیشه شاهکارهای کم‌تعداد و زیبای آلفا کم نبودند. همه مطلب را هم که نباید معطوف به ابرخودروهای دلربای ایتالیا کنیم، یعنی می‌فرمایید سدان و استیشن‌واگن نمی‌تواند دل داشته باشد تا در لیست ما جا خوش کند و تکان هم نخورد؟ خب حالا که سر کلاسی جز سوپراسپرت هم به توافق رسیدیم، یکراست برویم سراغ یکی از ته‌تغاری‌های دهه نود یعنی آلفا رومئو 156. ۱۵۶ خودرویی است که در خلال سالهای ۱۹۹۷ تا ۲۰۰۷ توسط شرکت آلفا رومئو و سرزمین اسطورهآفرین ایتالیا تولید شدهاست. از این اتومبیل نخستین بار در سال ۱۹۹۷ در نمایشگاه بینالمللی خودرو فرانکفورت پردهبرداری شد و تا 10 سال بعد تولید آن ادامه پیدا کرد.

طراحی آلفارومئو ۱۵۶ بهصورت موتور جلو-چهار چرخ متحرک و سیستم انتقال قدرت آن ۶ سرعته و در دو گونه خودکار دستی قابل سفارش بود. کلاسهای ارائه شده بدنه این ایتالیایی خوشاستایل که برخلاف دیابلو یا تستاروسا آنقدرها هم دور از دسترس نبود و بسیاری از شیفتگان خودروهای ایتالیایی که اتفاقا خودروشان را برای استفاده روزمره نیاز داشتند و جیبشان هم خیلی پر پول نبود، راضی میکرد؛ به دو دسته سدان و استیشن واگن خلاصه میشد.

بوگاتی ئی‌بی 110، پدربزرگ دورگه

بوگاتی که اصلا نیازی به معرفی ندارد. چراکه مدل ویرون با این همه رکورد عجیب و غریب و ادیشن‌های متنوع آنقدر در رسانه‌ها مطرح شده که حتی کسانی هم که از خودرو متنفرند برای یکبار هم که شده اسمش را شنیده‌اند. اوضاع تا جایی پیش‌رفته که هرروز چشمتان را که باز کنید باید منتظر باشید در گوشه‌ای از جهان کسی در گارگاهی یا رقیبی برای بوگاتی ویرون ساخته باشد یا تیونری دستی بر سر و گوش این مدل کشیده باشد تا نامش بیشتر سر زبا‌ن‌ها بیفتد.

البته ما آخرش نفهمیدیم این بوگاتی کجایی است. ایتالیایی است. فرانسوی است یا آلمانی؟ اما آن زمان خیلی ردپایی از ژرمن‌ها در محصولات بوگاتی نبود و اگرچه امروز همگان بوگاتی را به عنوان یک ابرخودروساز فرانسوی می‌شناسند ولی ملیت و اصالت ایتالیایی اتوره بوگاتی که قابل چشم‌پوشی نیست، به نظر شما هست؟ پس ما هم می‌گوییم این برند یک ایتالیایی است، اصلا شما هم هرکجا نشستید بگویید بوگاتی ایتالیایی است بلکه از این فرانسوی‌های نامرد که بیست سال است با خودروهای درب‌ و داغونشان روی اعصاب ما قدم زده‌اند انتقام بگیریم!

در دهه نود یک شاهکار کم‌مانند از بوگاتی عرضه شد که فکر می‌کنیم پدربزرگ همین آقای ویرون مغرور خودمان باشد. مدلی که با کد EB110 شناخته می‌شود؟ می‌پرسید چرا؟ چی چرا؟ خب همین کد 110 دیگر! به همین دلایل نمادین همیشگی. این مدل درست در یکصدودهمین سالگرد تولد اتوره بوگاتی عرضه شد و نامگذاری‌اش هم به همین دلیل صورت گرفت!

البته ئی‌بی110 افتخارهای دیگری هم دارد که حسابی باد به غبغبش بیاندازد. اول اینکه گونه پروتوتایپ این بوگاتی از طرح‌های مارچلو گاندینی پرافتخار و بدنه نهایی‌اش دستپخت جیامپائولو بِنِدینی است. پس از آن هم باید گفت این مدل کاملا جدید بوگاتی پس از 29 سال در سال 1991 و 4 سال طراحی و تحقیق به بازار عرضه شد! در ابتدا 5 دستگاه پروتوتایپ با شاسی آلومینیومی و سپس هشت عدد با شاسی فیبرکربن به تولید رسیدند اما مدل نهائی با شاسی فیبرکربن ساخت کمپانی هواپیماسازی Aérospatiale به بازار عرضه شد.

پیشرانه این ابرخودرو نمونه 12 سیلندر وی شکل چهار توربو به حجم 3500 سی‌سی و پنج سوپاپ در هر سیلندر و 553 اسب بخار و انتقال نیرو توسط گیرباکس 6 دنده به هر چهار چرخ صورت می‌گرفت. شتاب صفرتاصد این مدل 4.2 ثانیه و بیشینه سرعت آن 343 کیلومتربرساعت بود. درست یکسال بعد نمونه‌ای قدرتمند‌تر و سبک‌تر از این اسطوره دهه نودی، با کد EB110SS و توان 603 اسب‌بخار، شتاب صفرتاصد 3.2 ثانیه و نهایت سرعت 348 کیلومتربرساعت به خانواده آن افزوده شد.

در سال 1995 فشارهای مالی طراحی مدل چهاردر EB112 و همچنین تصمیم آرتیولی مبنی بر خرید کمپانی لوتوس انگلستان کل مجموعه تاسیسات آرتیولی را به ورشکستگی کشاند و اسباب تعطیلی کمپانی بوگاتی در Campogalliano ایتالیا پس از چهار سال تولید را فراهم آورد. اما مشکل اینجا بود که تعداد زیادی موتور و شاسی نیمه‌کاره و قطعات EB110 در کمپانی باقی مانده بود که توسط کمپانی Dauer آلمان و B Engineering ایتالیا خریداری شد.

B Engineering با بهره‌گیری از شاسی و موتور EB110 خودروئی دست‌ساز و بی بدیل با نام Edonis را به بازار عرضه کرد و خط تولید EB110 نیز به کمپانی Dauer واقع در نورنبرگ آلمان انتقال یافت.

Dauer که تا پیش از ظهور مک‌لارن F1 سریع‌ترین خودرو خیابانی جهان را بر مبنای پورشه 962 عرضه کرده بود EB110 کاملا ارتقاءیافته‌ای را روانه بازار کرد. کمپانی Dauer در مدل‌های تولیدی خود از سپرهای بزرگ‌تر آمریکائی ئی‌بی 110 به علت ایمنی بیشتر آنها استفاده کرد هرچند با توجه به استفاده خیلی بیشتر از قطعات فیبر کربن وزن خودرو 440 کیلوگرم نسبت به نمونه ایتالیائی کاهش یافت. همچنین Dauer قدرت موتور را نیز به 865 اسب بخار افزایش داد که شتاب صفرتاصد این مدل 3.35 و نهایت سرعت آن 370 کیلومتربرساعت بود.

در کل 139 عدد بوگاتی EB110 شامل 8 عدد پروتوتایپ، مدل‌های مسابقه‌ای و 5 عدد تولید شده در آلمان توسط Dauer تا سال 1995 راهی خیابان‌ها شدند.

فیات مولتی‌پلا ، آپارتمان سیار

اگر هم‌اکنون ته دلتان هِرهِر به قیافه این خودرو می‌خندید و با خود می گویید: «این دیگر چه اسطوره مضحکی است؟» به‌خاطر خدا هم که شده یک لحظه درنگ کنید؛ شاید اوضاع به ظاهر آپارتمان مانند این ایتالیایی عجیب ختم نشود. فقط اجازه بدهید به گوشه‌ای از افتخارات ته‌تغاری ایتالیایی دهه نود اشاره‌ای داشته باشیم: