سقوط تلخ فرش ایرانی کارگاه های فرشبافی از کشور خارج شدند

سقوط تلخ فرش ایرانی کارگاه های فرشبافی از کشور خارج شدند به گزارش شاپ کار، افول فرش دستباف ایرانی با ورود به دهه ۹۰ آغاز و بعد از سال ۹۷ تشدید شد تا جایی که به قول وزیر صمت حتی خیلی از مراکز ترمیم، ایجاد و تولید فرش به بیرون از کشور انتقال یافته است.



به گزارش شاپ کار به نقل از مهر، محمد اتابک وزیر صمت امروز در نشستی که با استانداران داشت در بخشی از اظهارات خود به افول صادرات فرش دستباف اشاره کرد؛ او با اظهار تأسف از وضعیت پیش آمده برای سرنوشت فرش دستباف ایرانی اظهار داشت که «در گذشته میلیاردها دلار صادرات فرش داشتیم که میزان صادرات با تحریم کم شد و در ادامه با اجبار رفع تعهد ارزی و ممنوع الخروج کردن تجار فرش، صادرات این کالا کاهش جدی یافت. امروز بحث فرش را باید باردیگر احیا نماییم چونکه خیلی از مراکز ترمیم، ایجاد و ساخت فرش به بیرون از کشور انتقال یافته است.»
آن طور که‬ اتابک‬ گفت‬ «در جاهایی سیاستهای تجاری و ارزی روی هم تأثیراتی می گذارند که همیشه مثبت نیست؛ یک نمونه همین بحث فرش است‏. امیدواریم با هماهنگی با وزیر میراث فرهنگی به فرش بعنوان یک هنر تسهیلاتی قائل شویم تا بازگشت ارز حاصل از صادرات تسهیل شود تا کارگاه هایی که از کشور خارج شده اند به کشور بازگردند.»
سرنوشت تلخ فرش ایرانی
قصه تار و پودهای فرش دستباف ایرانی داستان هزارتویی دارد که قرن ها است راه خویش را در بازارهای جهانی پیدا کرده و نام خویش را با ایران گره زده و هر جا که نامی از کشورمان به میان می آید، فرش دستباف هم بعنوان یک یادمان در کنار آن، خودنمایی می کند. آمارها هم مهر تأییدی بر این گزاره می زند؛ بعنوان نمونه سال ۱۳۷۳ میزان صادرات غیرنفتی کشور ۴ میلیارد و ۸۲۴ میلیون دلار بود که سهم صادرات فرش ۴۴ درصد یعنی معادل ۲ میلیارد و ۱۱۲ میلیون دلار بوده است.
اگرچه از سال ۱۳۷۴ به این سو صادرات فرش دستباف کمتر از سالهای قبل خود شد اما هیچگاه به کمتر از ۵۰۰ میلیون دلار نرسید و با عنایت به میزان صادرات غیرنفتی ایران در آن سال ها که ارقامی بین ۵ تا ۷ میلیارد دلار بود رقم قابل توجهی هم محسوب می شد؛ از سویی دیگر با عنایت به کیفیت فرش ایرانی، همواره نخستین کشور صادرکننده این محصول بودیم در گذشته با عنایت به کیفیت فرش ایرانی، همواره نخستین کشور صادرکننده این محصول بودیم.
اما زوال فرش ایرانی با ورود به دهه ۹۰ و تشدید تحریم های سازمان ملل ضد ایران شروع شد، تا جایی که ارزش صادرات فرش دستباف ایران از ۴۲۷.۳ میلیون دلار در سال ۱۳۹۱ به ۲۹۰ میلیون دلار در سال ۹۴ رسید. در ادامه هم بعد از خروج آمریکا از برجام و قرار گرفتن فرش ایرانی در نخستین فهرست تحریمی دونالد ترامپ، رئیس جمهور وقت ایالات متحده آمریکا، صادرات فرش ایرانی به کمتر از ۱۰۰ میلیون دلار رسید بگونه ای که صادرات این کالا در سال ۹۸ کمتر از ۷۳ میلیون دلار بود. در ادامه هم با تحریم های داخلی که دست به دست تحریم های خارجی داد کار برای فرش ایرانی به جایی رسید که در سال ۱۴۰۱ تنها ۵۰.۷ میلیون دلار از این کالا صادر شد. رقمی که ۷۸ درصد کاهش نسبت به سال ۹۷ و نزدیک به ۹۸ درصد کاهش (به قیمت جاری) نسبت به سال ۷۳ را نشان داده است.
همچنین طی سالجاری هم صادرات فرش دستباف تقریبا مشابه سال گذشته و حدود ۵۰ میلیون دلار بوده است. علی رضادوست، رئیس اتاق تعاون استان تهران در این خصوص گفته است که «تولید فرش دستباف از ۶ میلیون متر مربع به ۲ میلیون متر مربع و صادرات ۲ میلیارد دلاری دهه هفتاد هم به ۵۰ میلیون دلار رسیده است.»
جایگزینان ایران
طی سالهای ۲۰۱۱ تا ۲۰۲۲ در بازار تجارت جهانی فرش دستباف به شکل میانگین بیشتر از ۱۵۰ کشور صادرکننده وجود داشته است. طی سال ۲۰۲۲، کشورهای هند با ۳۱۰ میلیون دلار و سهم حدود ۳۰.۳ درصد از کل صادرات فرش، چین با ۹۳.۱ میلیون دلار و سهم حدود ۹.۱ درصد از کل صادرات فرش و مصر با ۸۹.۸ میلیون دلار با سهم حدود ۸.۸ درصد از کل صادرات سه کشور عمده در صادرات فرش دستباف طی سالهای مزبور بوده اند. بعد از این کشورها نپال با سهم حدود ۸.۳ درصد، پاکستان با سهم حدود ۷.۷ درصد و ایران با سهم ۷.۴ درصد از کل صادرات فرش دستباف جهان در رتبه های بعدی قرار می گیرند. ۷۱.۵ درصد از کل صادرات فرش دستباف جهان توسط این شش کشور تأمین می شود.
این در حالیست که آمارها حاکی از اینست که ایران در سال ۲۰۱۱، حدود ۲۵.۵ درصد از عرضه فرش دستباف در بازارهای جهانی را به خود اختصاص داده که بیشترین متوسط سهم سالانه جهانی از بازار فرش در دوره ۲۰۱۱-۲۰۲۲ بوده است. سهم ایران از صادرات فرش دستباف در دوره ۲۰۱۱-۲۰۲۲ کاسته شده و از ۲۵.۵ درصد به ۷.۴ درصد رسیده است. برعکس سهم رقبای ایران همچون هند، چین، نپال و پاکستان درحال افزایش بوده است. به نحوی که کشور هند توانسته سهم خویش را از ۱۵ درصد در سال ۲۰۱۱ به ۳۰.۳ درصد در سال ۲۰۲۲ افزایش دهد. البته صادرات هند تغییر قابل توجهی نداشته و دلیل افزایش سهم هند از بازار صادرات جهانی، کاهش قابل توجه صادرات ایران بوده است.


چرا باید به فرش دستباف توجه کرد؟
اگرچه صادرات کالاهای مختلف طی سالهای گذشته با کاهش و مشکل روبرو شده اما افت صادرات فرش دستباف با سایر کالاها فرق دارد چونکه این کالا علاوه بر این که نمادی از هنر اصیل ایرانی و شناسنامه کشور به حساب می آید از نظر اقتصادی هم به علت این که همواره ۸۵ درصد فرش ایرانی صادر می شده بشدت توسعه محور و ارزآور بوده است، از سویی دیگر هم این صنعت همواره اشتغال زایی پایدار بخصوص در مناطق روستایی و عشایرنشین به دنبال داشته است.
نکته مهم آن است که به علت گران بودن فرش دستباف و کاهش قدرت خرید مردم، خریدار داخلی این محصول زیاد نیست و بر همین مبنا هم بوده که طی سالهای گذشته فرش دستباف یک محصول صادرات محور شناخته می شده است. ازاین رو زمانیکه صادرات این محصول با مشکل مواجه شود طبیعتاً تولید هم دیگر صرفه اقتصادی نخواهد داشت و علاوه بر از بین رفتن ظرفیتهای اشتغال زایی، بافندگان ایرانی هم یا وادار به تغییر شغل و یا وادار به مهاجرت به شهرها و یا کشورهای دیگر بخصوص ترکیه و هندوستان می شوند
همچنین طبق آمارهای وزارت صمت بخش عمده ای از زنجیره اشتغال ۲ میلیون نفری فرش دستباف در سرتاسر کشور را بافندگان می سازند که در دوران رکود بخش کوچک تری جذب این بازار می شوند و هرچه از میزان اشتغال در این عرصه و فعالیت بافندگان در این حوزه کاسته شود، میزان مهاجرت به حاشیه شهرها وآسیب های اجتماعی، تغییر بافت و فساد افزایش خواهد یافت و تبعات این رخداد، سبب ایجاد چالش های جدی در حوزه امنیت کشور خواهد شد.
نکته دیگر این که بر مبنای مطالعات انجام شده، ایجاد یک شغل در صنعت فرش نزدیک به ۶ درصد ایجاد شغل در صنعت اتومبیل هزینه ایجاد می کند؛ همینطور برای اشتغال زایی در صنعت فرش احتیاج به سرمایه گذاری گسترده دولتی و یا حتی حمایت های خاص دولت هم نیست چون که درجایی که تولید شغل خیلی سخت و هزینه بر است به سادگی با تولید فرش میتوان ایجاد شغل کرد. دولت اظهار می کند که تولید یک شغل حدود ۵۰۰ میلیون تومان هزینه دارد، اما این کار در قسمت خصوصی به شکل مجانی صورت می گیرد.
بنابراین صنعت فرش ایرانی برخلاف سایر صنایع با پایین ترین میزان هزینه و کمترین احتیاج به حمایت و سرمایه گذاری دولت و با اتکا به خود طی سالهای گذشته توانسته بود یکی از ارکان اصلی و مهم صادرات غیرنفتی و ارزآور کشور باشد؛ صنعتی که امروز به علت سنگ اندازی های دولتمردان به وضعیتی گرفتار شده که نه تنها جای خویش را به کشورهایی همچون مصر، پاکستان، هندوستان، چین و… داده است بلکه بافندگان ایرانی هم وادار به تغییر شغل یا مهاجرت شده اند.


منبع:

1403/12/11
22:29:34
5.0 / 5
29
تگهای خبر: آسیب , آمریكا , امنیت , برجام
این مطلب شاپکار را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
کامنتهای بینندگان در مورد این مطلب
کامنت شما در مورد این مطلب
نام:
ایمیل:
کامنت:
سوال:
= ۲ بعلاوه ۳
Shopcar.ir - حقوق مادی و معنوی سایت خرید و فروش خودرو شاپ کار محفوظ است
سایت خرید و فروش خودرو شاپ کار طرف قرارداد با