قزوین در محاصره آتش زیر خاكستر

وجود 402 کارخانه دارای مواد شیمیایی خطرناک، سمی و قابل انفجار در اطراف قزوین سبب شده که این استان بصورت بالقوه در محاصره تهدیدات ناشی از آتش سوزی قرار گیرد.

آتش سوزی اخیر یک شرکت واقع در شهرک صنعتی لیا سبب شد تا بار دیگر نقطه ضعف های امنیت و آتش در استان قزوین بررسی شود.
موضوع مواد شیمیایی خطرناک در واحدهای صنعتی از نظر نگهداری و هم از نظر حمل و نقل همیشه مورد بحث و مناقشه قرار داشته است؛ در همین رابطه پدافند غیرعامل و مدیریت بحران استان در کارگروه های ویژه با حضور دستگاه های متولی بارها این مساله را متذکر شده اند که وجود این مواد تا چه اندازه می تواند مخاطره انگیز باشد.
قزوین در این سالهای اخیر بارها در هنگام حمل و نقل مواد شیمیایی با حوادث ناگوار مواجه بوده و هرکدام به اندازه خود به محیط زیست و انسان لطمه رسانده است؛ بعنوان مثال تیرماه ۹۷ مواد شیمیایی در شهرستان البرز به خاطر بی احتیاطی روی زمین نشت پیدا کرد، اسفند ۹۷ دستگاه تریلی در محور اتوبان قزوین- زنجان با مواد شیمیایی «آب ژاول» واژگون شد، اردیبهشت ۹۸ تریلر حامل مواد حلال در اتوبان قزوین - رشت از جاده منحرف شد، مرداد ۹۹ کامیون حامل هشت تن گاز مایع در محور الموت به رجایی دشت تصادف کرد و موارد بسیار دیگر که نشان از حوادثی از این قبیل است.
مهدیخانی: در همین آتش سوزی شرکتی در شهرک صنعتی لیا نیز بخت با استان قزوین یار بود، چون اگر آتش به سوله حامل ماده اتیلن اکساید می رسید، انفجاری عظیم همانند زمین لرزه استان را تکان می داد.
قدرت الله مهدیخانی مدیرکل مدیریت بحران استان قزوین از وجود ۴۰۲ کارخانه دارای مواد شیمیایی خطرناک، سمی و قابل انفجار در نواحی شهرک های صنعتی استان قزوین خبر داد؛ البته او معتقد بود که در همین آتش سوزی یک شرکت در شهرک صنعتی نیز بخت با استان قزوین یار بود، چون اگر آتش به سوله حامل ماده اتیلن اکساید می رسید، انفجاری عظیم همانند زمین لرزه استان را تکان می داد.
اما مشکل فقط اتیلن اکساید نیست، بنابر اظهارات مسؤولان بحران و پدافند غیرعامل، گاز کلر و حتی آمونیاک در بعضی کارخانجات استان قزوین بصورت مخزنی نگهداری می شوند و می تواند به اندازه کافی مخاطره برانگیز باشد.
منیره السادات میررحیمی مدرس شیمی دانشگاه بین المللی امام خمینی (ره) و رئیس مرکز آزمایشگاه مرکزی قزوین معتقد می باشد که گاز کلر در صورتیکه کنترل نشود و یا در یک حادثه نشت کند، واقعا اثرات وحشتناکی روی انسان باقی می گذارد.
وی گاز کلر را نوعی قاتل خاموش عنوان می کند و اعلام می کند سوابقی وجود داشته که فرد مقدار بسیار ناچیزی از این گاز را زیر دوش حمام استشمام کرده و ناگاه بیهوش شده است، حال اگر یک مخزن از این گاز متلاشی شود تا حد زیادی می تواند مرگ آور باشد.


کارگران و رانندگان حمل بار در مورد مواد شیمیایی ناآگاه هستند
مرتضی گنجه ها کارشناس ایمنی محیط در این رابطه به خبرنگار ایرنا اظهار داشت: هراندازه که یک کارخانه در نگهداری از مواد شیمیایی جوانب احتیاط را رعایت کند، باز هم خطرات هنگام حمل و نقل و بارگیری مواد وجود خواهند داشت؛ چون در این قبیل کارها هرگونه کم کاری و بی دقتی انسانی همیشه قابل تصور بوده و اجتناب ناپذیر است.
وی افزود: بارها هنگام حضور در کارخانجات برای آموزش در مورد مباحث بهداشت محیط مشاهده کردم که کارگری هنگام بارگیری گاز مایع آمونیاک، بدون لباس و کلاه مخصوص آنرا بی محابا روی زمین رها کرده و حتی آنرا به داخل خودرو پرتاب می کند؛ درحالی که اگر از همین کارگر بپرسید که چه چیزی حمل می کند و آیا به مخاطرات آن آگاه است یا خیر؟ اساسا به شما پاسخ منفی خواهد داد.
گنجه ها: مدیران عامل شرکتها باید دقت کنند که بین محل نگهداری مواد شیمیایی قابل اشتعال و علف های هرز پیوستگی وجود نداشته باشد، چون هرگونه آتش سوزی در علف زار موجب انفجار مهیب خواهد شد.
گنجه ها معتقد می باشد که خودرو های حمل بار مواد شیمیایی و سمی باید با نشان مخصوص در خیابان و آزادراه ها تردد کنند و تا جای ممکن با اطلاع قبلی به عوامل انتظامی و راهور تلاش کنند تا مسیرهای خاص و خلوتی برای این مساله اختصاص دهند، چونکه تخلیه و واژگونی مواد شیمیایی سمی و خطرناک در طول جاده می تواند جان دیگر انسان ها را به خطر بیندازد.
کارشناس ایمنی محیط اشاره کرد: باتوجه به فرا رسیدن فصل گرما و رشد علف های هرز در اطرف کارخانجات ها، مدیران عامل شرکتها باید دقت کنند که بین محل نگهداری مواد شیمیایی قابل اشتعال و علف های هرز پیوستگی وجود نداشته باشد، چونکه هرگونه آتش سوزی در علف های هرز ناشی از بی احتیاطی و یا پرتاب کردن ته سیگار می تواند شعله ها را به سمت این مخازن هدایت کرده و در نهایت سبب انفجاری مهیب شود.
گنجه ها خطرنشان کرد: آموزش و آگاهی بخشی به کارگران شاغل در کارخانجات حامل مواد شیمیایی خطرناک یکی از مطالبی است که باید جدی گرفته شود.
وی تصریح کرد: رعایت اصول ایمنی در نگهداری مواد شیمیایی باید با طبقه بندی خاص و برچسب گذاری صورت پذیرد، ضن اینکه شرایط نگهداری شامل دما، رطوبت، واکنش پذیری و غیره نیز به سمع و نظر کارگران برسد.


کارخانجات خارجی موارد ایمنی را بیشتر از ایرانیها رعایت می کنند
مدیرعامل سازمان آتش نشانی و خدمات ایمنی شهرداری قزوین در این رابطه اظهار داشت: اتیلن اکساید یک ماده فوق العاده خطرناک شیمیایی است که در صنایع رنگ سازی و شوینده کاربرد دارد و اتفاقا در بعضی کارخانجات استان قزوین نیز مورد استفاده قرار می گیرد.
قدیر موسی خانی اضافه کرد: میزان اشتعال پذیری اتیلن اکساید به حدی است که در رده بندی درجه ۴ (مواد درجه چهار در دمای اتاق نیز قابل انفجار هستند) قرار دارد؛ به همین دلیل این مواد اگر به خوبی نگهداری نشوند، در هوایی آزاد نیز قابلیت تخریب خواهند داشت.
وی به بالای سه هزار ماده شیمیایی در صنایع استان قزوین اشاره نمود و اظهار داشت: تعدادی از این مواد بی خطر، کم خطر و پرخطر هستند؛ اما بطور کلی مدیر کارخانه باید مواد پرخطر خودرا هنگام انبار و حمل و نقل ایمن سازی کنند.
موسی خانی بر ضرورت وجود یک کارشناس ایمنی محیط در کارخانجات اصرار کرد و اظهار داشت: کارگروه بحران استان قزوین نیز باید به تک تک این واحدها ابلاغ کند که نحوه نگهداری مواد آتش زا چگونه است و چه تمهیداتی را باید رعایت نمایند.
موسی خانی: استفاده از سیستم های اعلام و اطفاء حریق (خاموش کردن آتش) در بعضی کارخانجات گران و پرهزینه است و مدیران شرکت زیر بار خرید آن نمی روند.
این مسؤول بیان داشت: استفاده از سیستم های اعلام و اطفاء حریق (خاموش کردن آتش) در بعضی کارخانجات گران و پرهزینه است و مدیران شرکت زیر بار خرید آن نمی روند، درحالی که اگر حادثه ای رخ دهد، ۱۰ برابر این هزینه باید خسارت بپردازند.
به گفته وی در شرکتی که دو روز گذشته در شهرک صنعتی لیا گرفتار آتش سوزی شد اگر سیستم ها به روز و لحظه ای فعالیت خاموش کردن آتش را انجام می داد، آتش سوزی به این گستردگی نمی شد و خسارات زیادی به بار نمی آورد.
مدیرعامل سازمان آتش نشانی و خدمات ایمنی شهرداری قزوین با اعلان اینکه شرکت های خارجی در قزوین موارد ایمنی را بیشتر از شرکت های داخلی ایران رعایت می کنند، اظهار داشت: مباحث اقتصادی در ایمن کردن محیط بسیار مهمست و در این موارد شرکت های خارجی پیشرو هستند.
موسی خانی اشاره کرد: مدیر یک کارخانه باید بداند که اگر مسائل ایمنی را رعایت نکند، حادثه می تواند خسارات زیادی به اموال و جان کارکنان او وارد سازد و هزینه کرد در حوزه ایمنی در اصل حفظ و سرمایه گذاری در یک شرکت شمرده می شود.


شناسایی ۸۰ درصد مواد خطرناک در کارخانجات قزوین
مدیرکل پدافند غیرعامل استان قزوین در این رابطه به خبرنگار ایرنا اظهار داشت: حسب اهمیت موضوع و تهدیداتی که می تواند وجود داشته باشد، کارگروهی را در استان قزوین تشکیل دادیم و دستگاه های متولی و متخصص در این مساله به مباحث مواد شیمیایی می پردازند.
محمد افشار اضافه کرد: با همکاری صنعت، معدن و تجارت استان قزوین، حدودا ۷۰ تا ۸۰ درصد مواد شیمیایی خطرناک و منفجره در سطح استان شناسایی شده و این روند همچنان ادامه دارد.
وی اشاره کرد: مشکل کار اینجاست که بیشتر این واحدهای دارای مواد خطرناک در نزدیکی مراکز جمعیتی همانند شهر قزوین و الوند قرار گرفته اند و کوچک ترین اتفاقی می تواند حادثه ناگواری برای مردم بوجود آورد.
مشکل کار اینجاست که بیشتر این واحدها با مواد خطرناک در نزدیکی مراکز جمعیتی شهر قزوین و الوند قرار گرفته اند و کوچک ترین اتفاقی می تواند حادثه ناگواری برای مردم بوجود آورد.
افشار درباب اقداماتی که بمنظور کاهش این تهدیدات انجام شده است، اظهار داشت: تلاش بر این است تا این مواد خطرناک نخست به مقدار بسیار کم و مورد نیاز در کارخانجات نگهداری شود و در مرحله بعد آموزش و آگاهی به همه کارکنان و کارگران در دستور کار قرار گیرد.
این مسؤول اشاره کرد: یکی از اقداماتی که تا پیش از ویروس کرونا در استان قزوین انجام می شد، آموزش میدانی این موضوعات به کارگران و رانندگان حمل و نقل بود، اما حالا این کلاس ها بصورت مجازی برگزار می گردد.
نیم نگاه: بااینکه حوادث ناشی از مواد شیمیایی خطرناک معمولا بصورت سهوی رخ می دهد، اما نباید فراموش کرد که همیشه تهدیدات ناشی از عوامل خرابکارانه نیز وجود دارد و به لحاظ پدافندی باید شرایطی را فراهم نمود تا امکان هرگونه ضربه زدن به تاسیسات و اماکن وجود نداشته باشد.
بهترین راه حل برای جلوگیری از هرگونه حادثه ناگوار ناشی از مواد شیمیایی خطرناک، کنترل ورود و خروج این مواد از استان قزوین است که باید تحت نظارت کارگروهی متشکل از مسؤولان دولتی و مدیران کارخانجات صورت پذیرد.