محمد باقر قالیباف در سومین همایش ملی مدیریت آلودگی هوا و صدا با اشاره به مهم ترین آلاینده های موجود در شهر تهران، گفت: جایی که بیشترین تاثیر را در حوزه آلایندگی می گذارد مربوط به انرژی و مصرف انرژی است، البته ممکن است حتما آلاینده های دیگری هم در شهر تهران وجود داشته باشد. امروز هم کیفیت سوخت تولید شده اعم از بنزین، گازوئیل و گاز و همچنین نوع و حجم مصرف که جنبه فرهنگی دارد، دو موضوع اساسی به شمار می رود. در کنار این موارد، در میان وسایل مصرف کننده سوخت نیز وسایل متحرک نسبت به وسایل ثابت در اولویت هستند.
شهردار تهران با تاکید بر اینکه « ما باید در همه سیاست های خود به سمت این برویم که تولید آلاینده نشود نه اینکه آلاینده تولید شده و سپس با آن مبارزه کنیم»، گفت: هر برنامه ای در دست ما است باید جلوگیری از تولید آلاینده باشد و به سمت منبع تولید برویم. با این نگاه در بسیاری از سیاست ها و اقدامات باید تجدید نظر کرده و دقت بیشتری کنیم.
به گفته قالیباف شهرداری تهران بخشی از ساختار و سازمانی است که در حوزه آلودگی هوا انجام وظیفه می کند و همه موضوعات مربوط به آلودگی هوا در شهرداری تهران نیست؛ البته تک تک افرادی که در این شهر زندگی می کنند نسبت به این موضوع مسئولیت دارند و باید برای کاهش آلودگی هوا مشارکت کنند اما مسئولیت قانونی در جای دیگری است.
وی در ادامه تاکید کرد: وزارت نفت در سال های اخیر و مخصوصا در یک سال گذشته در کیفیت تولید سوخت شهر تهران، مخصوصا بنزین و گازوئیل گام های بسیار جدی و اساسی برداشته است؛ از این باب به عنوان یک شهروند و مسئول از دوستان در حوزه نفت که تولید کننده انرژی هستند تشکر می کنیم هر چند که هنوز به نقطه قابل قبول و مطلوب نرسیده ایم.
شهردار تهران در ادامه با اشاره به چالش های پیش رو به منظور کاهش آلودگی هوا، بر ضرورت اصلاح برخی قوانین و مقررات تاکید کرد و گفت: از سال 54 که اولین قانون نوشته شده تا آخرین بحثی که در سال 86 در قانون توسعه حمل و نقل عمومی و مدیریت سوخت صورت گرفته و بحث هایی درباره شرایط محیط زیست و آلودگی هوا مطرح شده است ضعف در قوانین داریم؛ اما نکته تلخ اینجا است که بیشتر از ضعف در قوانین، این قانون ها را اجرا نمی کنیم که این خسارت بزرگی است. با این شرایط اگر قانون جدیدی بنویسیم و آن را اجرا نکنیم چه فایده ای دارد؟
قالیباف با بیان اینکه «رفتار ما در حوزه استاندارد ماهیتی نیست بلکه شکلی است»، تصریح کرد: در فرهنگ مصرف انرژی، هم در حوزه صنعت و هم میان مردم همه با هم مقصر هستیم؛ ما به ازای هر نفر حدود 310 الی 320 لیتر مصرف بنزین داشته ایم و به ازای هر هزار نفر از جمعیت نیز 110 الی 115 خودرو در کشور داریم. این در شرایطی است که در 28 کشور اروپایی با حدود 500 میلیون جمعیت، سرانه مصرف بنزین حدود 260 لیتر است و به ازای هر هزار نفر نیز 450 خودرو دارند. این آمار بدین معنی است که تعداد خودرو در اروپا چند برابر ما است اما مصرف بنزین پائین تر است و این نشان می دهد که فرهنگ مصرف در کشور ما در حوزه تکنولوژی و هم در استفاده از خودرو دچار اشکال است.
وی تاکید کرد: بخش قابل توجهی از مسایل مربوط به قوانین و مقررات، مصرف، تکنولوژی و استاندارد ریشه در ساختار و مدیریت غلط در کشور ما دارد؛ یکی از ساختار های غلط آن است که چه کسی مسئولیت این کار را دارد؟ البته بنده با تمرکز گرایی مخالف هستم اما وقتی از اصلاح ساختاری سخن می گوییم، بخشی از آن بدین معنی است که فرهنگ فرابخشی و همکاری نداریم. در این میان ستون اصلی خیمه ای که باید ساختار را مدیریت کند وجود ندارد و هر کسی کار خودش را انجام می دهد.
شهردار تهران ادامه داد: باید این اصلاح ساختار را انجام داده و همه به یک جهت حرکت کنیم چرا که با ادامه این وضعیت منفعل می شویم و این موضوع به یک فاجعه ملی تبدیل می شود. در این زمینه نه تنها مسئولان بلکه بخش های مختلف و آحاد مردم باید در این موضوع مشارکت کنند، در غیر این صورت هیچ اتفاقی نخواهد افتاد.
وی به با اشاره به آثار آلودگی هوا، ابراز داشت: آلودگی هوا و آلودگی صوتی زندگی با نشاط را از افراد می گیرد و اثرات عمیق روحی و جسمی بر کودکان، جوانان، سالمندان همه محیط زیست زندگی و شهروندان شهر می گذارد.
قالیباف در ادامه به تبیین سیاست ها و اقدامات شهرداری تهران در زمینه کاهش آلودگی هوا پرداخت و گفت: در یک ماه اخیر شعاری تحت عنوان «آسمان آبی و زمین پاک» در سطح خیابان ها تبلیغ شده و با ایجاد یک کمپین، مطالعات عمیق و دقیقی روی این بحث صورت گرفته است. اقدامات مربوط به این کمپین از یکی دو سال قبل به طور جدی شروع شده و هم اکنون خروجی های آن ارایه می شود. در این زمینه شهرداری تهران باید بستر را فراهم کرده و در مقابل نیازمند این هستیم که اندیشمندان، شخصیت های شهر در ابعاد مختلف و همه مردم مشارکت داشته باشند و به این شعار توجه کنند. البته نباید فقط یک شعار دهیم بلکه در دل این شعار، اقداماتی است که همه ما باید قانونا و اخلاقا آن ها را انجام داده و این موضوع را به یک فرهنگ در شهر تبدیل کنیم.
شهردار تهران با اشاره به تولید 8 روزانه تن ذرات معلق در شهر تهران، گفت: دقیقا در همان روزی که هشت تن ذرات معلق در شهر تولید می کنیم، در حوزه آلودگی آب و خاک نیز روزانه 8 هزار تن تولید زباله در شهر تهران داریم؛ به این ترتیب هشت تن ذرات معلق هوا را آلوده کرده و هشت هزار تن زباله نیز آب، خاک و زمین را آلوده می کند این در حالی است که سه عنصر حیاتی شهر آب، هوا و خاک هستند. در این شرایط چه چیزی باید برای ما باقی بماند؟
وی تمرکز به فرهنگ ترافیک را یکی اقدامات کمپین «آسمان آبی، زمین پاک» عنوان کرد و گفت: همه نمودارهای مربوط به آلودگی هوا نشان می دهد یک رابطه مستقیم بین آلودگی و ترافیک وجود دارد از این رو خودروها مهم ترین منبع آلاینده شهر ما هستند.
شهردار تهران ابراز داشت: از حدود 15 روز گذشته متمرکز فرهنگ ترافیک شده و دو منطقه شش و هشت و همچنین بزرگراه شهید بابایی، صدر، نیایش تا شهران را به عنوان مناطق پایلوت برای اجرای طرح انتخاب کرده ایم . به این ترتیب در این مناطق اعمال قانون، فرهنگسازی و اخطار با محوریت حرکت در خط سفید انجام می شود.
دکتر قالیباف با بیان اینکه «حرکت در خط سفید به معنی نجات جان انسان ها، نه از تصادف بلکه از کاهش آلودگی هوا است.»، گفت: البته اشکالاتی در خط کشی شهر داشتیم و در برخی نقاط خط کشی ها استاندارد نبود، اما هم اکنون در این دو منطقه و مسیر بزرگراه ها اشکالات را برطرف کردیم. به این منظور از اردیبهشت ماه امسال همکاران من زحمت زیادی برای آماده سازی زیر ساخت ها کشیدند .
وی گفت: به عنوان مثال در حال حاضر خط کشی خیابان طالقانی از ابتدا تا انتها اصلاح شده و این مسیر توسط دوربین ها کنترل می شود البته هنوز اعمال قانون و جریمه نمی کنیم. به این ترتیب شاهد هستیم در هر کجا که خط ها و مسیر را اصلاح کردیم، بدون اینکه حرفی بزنیم 70 درصد مردم خودشان فرهنگ ترافیکی را رعایت کردند. این موضوع نشان می دهد در کنار همکاری دقیق مردم و مسئولان، زیر ساخت ها باید فراهم شود.
شهردار تهران ابراز داشت: فرهنگ ترافیک هم وقت ما را صرفه جویی می کند و هم به اقتصاد و جان ما از باب کاهش آلودگی هوا و صوت کمک می کند.
قالیباف با تاکید بر توسعه حمل و نقل عمومی در شهر تهران، عنوان داشت: حمل و نقل عمومی ستون فقرات مبارزه با آلودگی هوا و صوتی است؛ مهم ترین فعالیت ما در حوزه حمل و نقل عمومی نیز توسعه مترو است. شش سال متوالی است که شصت درصد بودجه شهرداری تهران متمرکز بر حمل و نقل عمومی است و بیش از این در توان شهرداری امکان پذیر نیست؛ این در شرایطی است که بودجه در شهرداری تهران خلاف دولت است چرا که در دولت 75 درصد بودجه مربوط به هزینه های جاری است و 20 – 30 درصد در حوزه سرمایه گذاری اما در شهرداری 72 درصد بودجه کاملا زیرساختی و توسعه شهری است و کمتر از 30 درصد بودجه مربوط به نگهداشت و جاری است. البته زحمات زیادی کشیده شد که بودجه شهرداری در حوزه سرمایه گذاری و زیر ساخت برود و این هزینه در بودجه جاری و خرج هایی نرود که بخش عمده ای از آن اصراف است.
وی افزود: متوسط ساخت مترو در شهر تهران از 2.5 کیلومتر در سال به حدود 22 کیلومتر در سال رسیده است. حتی در کشورهای پیشرفته نیز جایی نداریم که ساخت مترو در زیر زمین، با شرایط خاک اینجا و با این سرعت و شتاب اتفاق بیفتد؛ این امر نیز به همت مهندسان، کارگران، مدیران و زحمت کشان اتفاق می افتد.
شهردار تهران ادامه داد: در خرداد ماه امسال خط سه مترو تهران از ساوه تا مصلی و بزرگراه رسالت افتتاح شده بود و از خرداد تا کنون نیز 18 کیلومتر در خط سه مترو ساخته شده و این خط به شهرک شهید محلاتی و شهرک قائم رسید. در این هفته نیز برای اولین بار این مسیر را از روی ریل عبور کردم و امیدوارم تا پایان سال بتوانیم این مسیر را به بهره برداری برسانیم. این در شرایطی است که شهرداری در توسعه حمل و نقل عمومی تنها است، ولی این کار به خاطر بحث آلودگی هوا انجام می شود چون باور ما توسعه حمل و نقل عمومی در خطوط بی آر تی، خط های محلی اتوبوسرانی و مترو است.
وی گفت: قصد داریم طی سه سال از ابتدای 93 تا سال 95 اندازه خطوط مترو را به اندازه تاریخ گذشته مترو در تهران توسعه دهیم، هم اکنون خط شش، سه و هفت متروی تهران در حال ساخت است که این خطوط به به خط یک، دو و چهار مترو اضافه شده و به این ترتیب هفت خط مترو را تا پایان سال 95 در شهر تهران به اتمام می رسانیم. البته در این میان بحران ساخت تونل، ریل، سیگنالینگ و ایستگاه ها از یک سو و تامین واگن مترو از سوی دیگر وجود دارد. ما به این نتیجه رسیدیم که امکان شهرداری را به زیر ساخت ها اولویت دهیم و بعد خرید واگن صورت گیرد چرا که در حوزه مهندسی در حال حاضر به حدی به موضوع مسلط شده ایم و بهینه حرکت می کنیم که متوقف کردن و راه انداختن مجدد این درست نیست. امروز بیش از 600 کارگاه در شهر کار می کنند و هر کسی که دستش در زیر ساخت ها باشد، می داند که تعطیل کردن و راه انداختن این کارگاه ها دو سال زمان می برد.
شهردار تهران با اشاره به درخواست های صورت گرفته از دولت به منظور مشارکت در توسعه حمل و نقل عمومی، گفت: به ازای هر مسافری که از حمل و نقل عمومی استفاده می کند، مبلغ 13 سنت در حوزه یارانه مصرف سوخت صرفه جویی صورت می گیرد بنابر این طی مذاکرات صورت گرفته و بر اساس بند ق، ما به عدد 5.2 میلیارد دلار رسیدیم که زیر ساخت ها از سوی شهرداری تهران تامین شده و دولت نسبت به خرید واگن اقدام کند. البته دولت باید 50 درصد هزینه ها را تامین کند که هم اکنون نقش دولت کمتر از 50 درصد است.
وی خاطر نشان ساخت: در حال حاضر سر فاصله حرکت قطارها باید 2.5 دقیقه باشد اما به خاطر نبود واگن، سرفاصله حرکت 3.5 تا چهار دقیقه است؛ معنی این حرف آن است که اگر با همین زیر ساخت، سر فاصله حرکت قطارهای مترو را بالا ببریم به 9 میلیون ظرفیت جا به جایی می رسیم. این عدد نزدیک به سه برابر جا به جایی است به این ترتیب می توانیم از 2.5 میلیون جا به جایی در روز به 9 میلیون جا به جایی در حوزه بی آر تی و مترو برسیم.
قالیباف یادآور شد: ما در یک بخش به فرهنگ ترافیک با شعار خط سفید متمرکز هستیم و در حوزه زمین پاک نیز بر حوزه کاهش تولید زباله، تفکیک زباله، تبدیل کردن زباله به انرژی مجدد و کمپوست تمرکز کرده ایم. هم اکنون زباله ها در دو مجموعه ما به استعداد حدود هزار تن تبدیل به انرژی می شود، این در حالی است که قبلا همه این زباله ها به صورت غیر بهداشتی دپو می شد و خسارت های عظیمی را به همراه داشت.
شهردار تهران به تغییر رویکرد در زمینه طرح ترافیک اشاره کرد و گفت: محدوده طرح ترافیک را درست کردیم تا گره ترافیکی در مرکز شهر عوض شود اما امروز تصمیم گرفتیم این رویکرد را عوض کنیم به نحوی که مبنای کار در مرکز شهر ترافیک نیست، بلکه موضوع ما جلوگیری از آلودگی هوا است و منطقه 12 را نیز به عنوان اولین منطقه کم انتشار شهری در حوزه آلودگی هوا 12 انتخاب کردیم. در این زمینه ما مقررات را اعمال خواهیم کرد و آغاز کار نیز از موتور سیکلت ها خواهد بود چرا که مهم ترین منبع آلودگی هوا، موتور سیکلت ها هستند.
وی گفت: موتور سیکلت های کاربراتی در هر کیلومتر 15 میلی گرم آلودگی و 75 دسیبل آلودگی صوتی تولید می کنند. این در شرایطی است که تولید این آلودگی ها از سوی موتورسیکلت های برقی صفر هستند. از دیگر سو تعداد موتورهای کاربراتی در این شهر میلیونی و قیمت آن ها نیز ارزان است. بنابر این در کمپین آسمان آبی و زمین پاک امکانات لیزینگ و 7 میلیون وام بدون بهره برای خرید موتور سیکلت های برقی دادیم، اما در جایی هم باید اقدامات سلبی صورت گیرد. چرا باید موتور کاربراتی تولید شود؟ در دنیا دیگر تولید موتور کاربراتی وجود ندارد چرا که یک موتور چند برابر یک ماشین آلودگی دارد.
وی گفت: اخیرا ورود موتور سیکلت به فضای خود بازار را ممنوع کردیم و در آینده، پس از رسیدن اولین محموله موتور سیکلت های برقی این تصمیم را می گیریم که ورود موتور سیکلت به کل منطقه 12 محدود کنید.
شهردار تهران همچنین تاکید کرد: در سطح شهر اتوبوس هایی که از رده خارج می شوند، از سوی دستگاه های دولتی به عنوان سرویس کارمندی مورد استفاده قرار می گیرد. این موارد از جمله سیاست هایی است که باید اصلاح شود و ما به عنوان خدمتگذار در شهرداری تهران مصمم پای این موارد ایستاده ایم.
قالیباف با تاکید بر سیاست های شهردار تهران به منظور توسعه فضای سبز در پایتخت، گفت: در حال حاضر برخی درختان خیابان ولیعصر (عج) عمرشان گذشته و یا خشک شده اند و به درختان این خیابان خسارت خورده است؛ ما در دو - سه سال گذشته نسبت به کاشت درخت در خیابان ولیعصر اقدام کردیم اما به این نتیجه رسیدیم که باید درختانی را در این خیابان بکاریم که بیش از 10 سال عمر داشته باشند.
وی افزود: در دو سال قبل بیش از 5 میلیون درخت در شهر تهران کاشته شد و امسال نیز کاشت بیش از 5 میلیون درخت در شهر تهران در برنامه کاری قرار دارد. همچنین هم اکنون کمربند سبز شهر تهران را تا 35 هزار هکتار رسانده و این کمربند را تا 50 هزار هکتار خواهیم رساند. نمی گویم درخت در شهر قطع نمی شود، اما گاهی اوقات کم لطفی می شود؛ هر کسی گوگل ارث را باز کند می تواند توسعه فضای سبز را ببیند
شهردار تهران در ادامه به بیان درخواست ها از دولت به منظور کاهش آلودگی هوا پرداخت و گفت: یکی از موضوعات پرداخت سهم دولت از حمل و نقل عمومی بر اساس قانون است و دیگری آنکه به افزایش کیفیت سوخت شتاب بیشتری دهیم. همچنین توجه به استاندارد در تولید خودروها، پیاده سازی دقیق قوانین و همراهی کردن با قوانین از دیگر مواردی است که باید دنبال کنیم.
وی گفت: ما در شهرداری تهران تصمیم گرفتیم تا برای همه اتوبوس ها با هر وضعیتی، فیلتر دوده بگیریم. تامین فیلتر دوده برای هر اتوبوس 30 میلیون هزینه دارد که اعتبارات آن را پیش بینی کرده ایم و از سال بعد فیلتر های همه اتوبوس ها را نصب خواهیم کرد.
شهردار تهران یکی از مهم ترین منابع آلاینده در شهر تهران را کامیون های گازوئیلی عنوان کرد و گفت: این کامیون ها مخصوصا در شب تردد می کنند و عمدتا ذرات معلق، متعلق به این کامیون ها است. در این زمینه هیچ استانداری وجود ندارد و این کامیون ها شب تا صبح در شهر هستند؛ این در حالی است که شرکت ها و دارندگان این کامیون ها باید نسبت به نوسازی وسایل خود اقدام کنند.
دکتر قالیباف با تاکید بر از دره خارج شدن خودروهای فرسوده و اعمال محدودیت برای تردد خودروهای فرسوده در شهر تهران، گفت: ما در حوزه آلودگی هوا در شهردرای تهران به دنبال تخقیقات بنیادین نیستیم بلکه به دنبال تحقیقات کابردی هستیم؛ باید در حوزه کار میدانی متمرکز به تحقیقات کاربردی باشیم تا بتوانیم آن ها را پیاده سازی کرده و از اندیشه دانشمندان استفاده کنیم.
وی تاکید کرد: ما نیازمند آن هستیم تا هر روز پدیده آلودگی هوا و صدا را دقیق تر و عمیق تر بشناسیم و به جزئیات آن وارد شویم. یکی از فلسفه های این نشست نیز آن است که در پنل ها و بحث های صورت گرفته بتوانیم به جزئیات بیشتری پی ببریم چرا که اگر همه ابعاد این پدیده را به طور دقیق نشناسیم، طبیعتا به درستی نمی توانیم آن را کنترل کنیم.
شهردار تهران ادامه داد: هر چه درباره پدیده آلودگی هوا و صوتی شناخت بیشتری پیدا کنیم، طبیعتا با سرعت و دقت بیشتری پیش خواهیم رفت و در جایی که نیازمند به اصلاح رویکرد ها باشیم نیز حتما رویکرد ها را اصلاح خواهیم کرد.
قالیباف در پایان گفت: امیدوارم مردم، سرمایه های اجتماعی، بزرگان، متخصصان، اندیشمندان و پیشکسوتان ما پیش قراول کمپین آسمان آبی و زمین پاک شوند، به این ترتیب به سرعت می توانیم آلودگی هوا را کاهش داده، سلامتی را در بعد جسمی، روانی و روحی داشته باشیم، نشاط را به زندگی مردم برگردانیم، آینده زندگی خوب و ارتقای کیفیت مادی و معنوی را برای آن ها فراهم کنیم.